حلّ تعارض تحکیم خانواده با قبول حریم خصوصی زوجین در فقه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، ایران.

2 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 دانش‌آموخته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی،بابل، ایران.

https://doi.org/10.34785/j023.2021.011

چکیده

چکیده
در فقه اسلامی آمده است که زوجین از حریم خصوصی و منافع مستقلّی نسبت به یکدیگر برخوردارند و هیچ یک از آن دو حقّ ورود به حریم دیگری را ندارند. ولی در رویه عرفی زندگی مشاهده می گردد که زوجین امنیت، آسایش و استحکام خانواده را جز با همکاری و تعامل زوجین امکان پذیر نمی دانند و بر همین اساس خود را دارای منافع و مضارّ مشترک می دانند لذا ضرورت پیدا می کند که از مسائل و امورات خصوصی مربوط به هم مطّلع شوند. که به نظر می رسد بین توصیه های شریعت و رویه عرفی جامعه تعارض وجود دارد. لذا با بررسی و تحقیق در آیات و روایات و کلام فقهاء، با ذکر مستنداتی اثبات گردید برخی از رفتارهای مردم در زندگی بر مبناء اقتضائات شرعی است و برخی نیز اقتضاء عرفی دارد. بنابراین در این تحقیق آمده است که از صدر اسلام، در شریعت نشانه هایی از تأیید عرف مشاهده می شود که آن عرف چنان برجسته گردیده است که تصوّر می شود عرف بر شرع ترجیح داده شده است در حالی که آن عرف رایج به جهت تقویت خانواده از طرف شریعت اعتبار یافته است. لذا زوجین ضمن پذیرش مرزهای استقلال یکدیگر، با تعامل و همکاری فیمابین در منافع مستقل و مشترک، امنیت و آسایش خانواده را تقویت و از ورود آسیب به آن جلوگیری می کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Resolving the conflict of strengthening the family by accepting the privacy of the couple in Islamic jurisprudence

نویسندگان [English]

  • abedin moumeni 1
  • aliakbar ezadifard 2
  • ramzanali shabani 3
1 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran, Iran
2 Professor of Jurisprudence and Islamic Law, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
3 Graduate of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Babol, Iran
چکیده [English]

Abstract
In Islamic jurisprudence, it is stated that couples have privacy and independent interests towards each other, and neither of them has the right to enter the other's privacy. But in the customary way of life, it is observed that couples do not consider the security, comfort and strength of the family possible except with the cooperation and interaction of couples, and therefore consider themselves to have common benefits and harms, so it is necessary to deal with issues and affairs. Learn about each other privately. There seems to be a conflict between the recommendations of Shari'a and the customary practice of society. Therefore, by examining and researching the verses, hadiths and the words of the jurists, it was proved by mentioning some documents that some of the behaviors of people in life are based on religious requirements and some have customary requirements. Therefore, in this research, it has been stated that since the beginning of Islam, there are signs of customary approval in the Shari'a, which has become so prominent that it is thought that the custom is preferred to the Shari'a, while the common custom is used to strengthen the family. The sharia side is valid. Therefore, couples, while accepting the boundaries of each other's independence, strengthen the security and comfort of the family and prevent harm from it by interacting and cooperating between each other in independent and common interests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • privacy
  • independence of spouses
  • custom and sharia
  • family strength

مراجع

قرآن کریم
امامی، سیّدحسن (بی تا). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
ابن عبدالسّلام، عزّالدین بن عبدالعزیز (1436). قواعدالاحکام فی اصلاح الانام. دمشق: دارالقلم.
ابن فارس،أحمدبن فارس (1404). معجم مقاییس اللّغه. محقّق: هارون، عبدالسّلام محمّد. قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن قیّم الجوزیه، محمّد بن ابی بکر(1433). اعلام الموقّعین عن ربِّ العالمین. ریاض: دار ابن الجوزی.
ابن منظور، محمّد بن مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطّباعة و النّشر و التّوزیع دار صادر.
احسایی، ابن ابی جمهور (1405). عوالی اللّثالی. قم: انتشارات سیّدالشّهداء.
بخاری، محمّدبن اسماعیل (بی تا). الصّحیح. بیروت: دارالمعرفه.
بستانی ، حسین (1388). اسلام وتفاوت های جنسیّتی. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بیهقّی، احمد بن علی (1377). تاج المصادر. تهران: چاپ هادی عالم زاده.
جبعی عاملی، زین الدّین بن علی (1413). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسّسة المعارف الإسلامیة.
....................،................................... (1419). فوائد القواعد. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم
جزیری، عبدالرّحمن، غروی، سیّد محمّد، یاسر مازح (1419)، الفقه علی المذاهب الاربعه و علی مذهب الامامیه. بیروت: دارالثّقلین.
جعفری تبریزی، محمّدتقی (1370).  تحقیق در دو نظام حقوقی جهانی بشر از دیدگاه اسلام وغرب. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران.
حرّعاملى، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشّیعه الی تحصیل مسائل الشّریعه. قم: مؤسّسه آل البیت علیهم السّلام. و (بی تا).  بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
حلّی(علّامه)، حسن بن یوسف بن مطهّر اسدی (1414). تذکرة الفقهاء(ط - الحدیثة). قم: مؤسسه آل البیت علیهم السّلام.
.....................،................................................(1420).تحریرالاحکام الشّرعیه علی مذهب الامامیه(ط-الحدیثه). قم: موسّسه امام صادق(علیه السّلام).
......................،................................................... (1417). کشف المراد، باتحقیق حسن حسن زاده آملی. قم: مؤسّسه النّشرالاسلامی.
 .....................،.................................................... (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: مؤسّسه النّشرالاسلامی.
....................،........................................................ (1413). مختلف الشّیعه فی احکام الشّریعه. قم: مؤسّسه النّشرالاسلامی.
.....................، .......................................................(1414).تذکرة الفقهاء(ط - الحدیثة). قم: مؤسسه آل البیت علیهم السّلام.
حلّی(محقّق)، نجم الدّین جعفربن حسن (1412). نکت النّهایه- النّهایه و نُکَتُها. قم: مؤسّسه النّشرالاسلامی.
دیلمی، حسن بن ابی حسن (1413). ارشادالقلوب. قم: انتشارات شریف رضی.
زحیلی، محمّد (1432). حقوق الانسان فی الاسلام. بیروت: دار ابن کثیر.
سرخسی، شمس الدّین (1406). المبسوط. بیروت: دارالمعرفه للطّباعه و النّشر.
سیوری، مقداد بن عبدا...( 1425). کنزالعرفان فی فقه القرآن. قم: انتشارات مرتضوی.
شربینی، محمّدبن محمّد (بی تا). مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
شاطبی، اسحق (1427). الموافقات فی اصول الشّریعه. القاهره: طبع دارالحدیث.
شوکانی، محمّدبن علی (1434). السّیل الجرّار المتدفّق علی حدائق الازهار. بیروت: دار ابن حزم.
.............،.........................(1421). ارشاد الفحول الی تحقیق الحق من علم الاصول. بیروت: چاپ محمّد صبحی بن حسن حلّاق.
صاحب بن عبّاد، اسماعیل بن عبّاد (1414). المحیط فی اللّغه. محقّق: آل یاسین، محمد حسن. بیروت: عالم الکتاب.
صفایی حسین، امامی، اسدالله (1386). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
طباطبایی، سیّد محمّد حسین (1417). المیزان فی تفسیرالقرآن.(مترجم:موسوی همدانی، سیّد محمّد باقر) قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم.
طریحی، فخر الدین بن محمّد (1375). مجمع البحرین.  تهران: مکتبه المرتضویه.
طوسی، ابوجعفر محمّدبن حسن (1407). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب  الاسلامیه. (1390 ش)، ، تهران:  دارالکتب  الاسلامیه.
طوسی، ابی حامد محمدبن محمد غزالی (1407). المستصفی من علم الأصول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
فخرالمحقّقین، محمّد بن حسن بن یوسف (1387 ). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسّسه اسماعیلیان.
فاخر الجزایری، علی (1435). رساله الحقوق للامام السّجّاد علیه السّلام والاعلان العالمی لحقوق الانسان. کربلا المقدّسه: دارالکفیل.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
قانون مدنی، (1391). تهران: نشر دیدار
قربان نیا، ناصر (1390). حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قرطبی، محمّد بن احمد انصاری (بی تا). الجامع  لِاَحکام القرآن. بیروت: دارالفکر.
کاسانی، ابوبکر (1409ه ق). بدائع الصّنایع.  پاکستان: المکتبه الحبیبه.
کلوذانی، محفوظ  (1437). التّمهید فی اصول الفقه. بیروت: دار ابن حزم.
کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب(1429). الکافی(ط-دارالحدیث).  قم: دار الحدیث.
مجلسى، محمّدتقى بن مقصود علی(1406). روضه المتّقین فی شرح من لا یحضره الفقیه(ط- القدیمة). محقّق:موسوى کرمانى، حسین و اشتهاردى على پناه. قم: مؤسّسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
محدّث نوری طبرسی، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل. قم: مؤسّسه آل البیت لاحیاء التّراث.
مرغینانی، علی بن ابی بکر(1429). الهدایه شرح البدایه. کراچی: مکتبه البشری.
موسوی خمینی، سیّد روح الله (1368). صحیفه نور. تهران: مؤسّسه تنظیم و نشر آثار امام.
....................،..........................(1393). شرح جنود عقل و جهل. قم: مؤسّسه تنظیم و نشر آثار امام.
.........................،.......................(بی تا).تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
مکارم شیرازی، ناصر(1371).  تفسیرنمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نجفی، محمّدحسن بن باقر (1404). جواهرالکلام فی شرح شرایع. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب
دوره 4، شماره 2
ناشر
مهر 1400
صفحه 258-235

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار