تحلیل ضرورت تعریف عناوین فقهی با تکیه بر دیدگاه صاحب کفایه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس حوزه علمیه امام مهدی ( عجل الله)، دانشجوی دکتری فقه جزایی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 استادیار گروه معارف دانشکده علوم پزشکی شیراز، ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2020.183

چکیده

پژوهش حاضر در پی بررسی ضرورت «مبحث تعریف عناوین فقهی است» به این معنا که آیا تعریف عناوینی همچون طهارت،عبادت ،صلوة و صوم و... در علم فقه دارای ثمره عملیه ای است؟ و اینکه آیا صِرف ثمره علمیّه در پرداختن به این مباحث کفایت می کند؟از نظر صاحب کفایه ،تعریف حقیقی اشیاء ممکن نبوده و تعریف عناوین فقهی از قبیل تعاریف لفظی و شرح الاسم می باشند که ضرورتی برای پرداختن به این تعاریف و پاسخ به اشکالات وجود نداشته و حتی بدون این تعاریف لفظی ما به موضوعات احکام علم داشته و تمییز این عناوین از یکدیگر منوط به تعریف آنها از سوی علما نیست.نگارنده با رویکرد توصیفی – تحلیلی به این نتایج دست یافته که ثمره اصلی تعریف، شناخت مفاهیم است و چون عناوین فقهی در نزد مخاطبین آشکار است نیازی به تعریف نداشته و اصل اولیه عدم ترتّب ثمره عملیه بر تعریف است. البته درمواردی که بر تعریف ثمره عملیه بار است {مانند تعریف قتل} باید تعریف به بهترین وجه مورد بررسی و اجتهاد قرار گیرد.بنابراین شایسته است که بجای پرداختن به این مباحث به بهانه ثمره علمیّه (که فی الواقع در علم فقه و اصول،ثمره هم نمی باشد) و تضییع وقت و از دست دادن فرصت ها، به موضوعات و مسائل کاربردی متناسب با زمان و مکان جامعه کنونی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the necessity of defining jurisprudential titles andon the view of the Kefayah owner

نویسندگان [English]

  • mohamadali banaeekhirabade 1
  • abrahim rostami 2
1 Lecturer at Imam Mehdi Seminary (Ajalullah), PhD Student in Criminal Jurisprudence, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Education, Shiraz University of Medical Sciences, Iran.
چکیده [English]

The present study seeks to examine the necessity of "the subject of defining jurisprudential and principled titles" in the sense that whether the definition of titles such as purity, worship, prayer and prayer, etc. in jurisprudence and general and special and prohibition in the science of principles has practical effect. Is it And is it enough for theological fruit to deal with these issues? According to Sahib Kefayeh, the true definition of objects is not possible and the definition of jurisprudential and principled titles such as verbal definitions and description of names is necessary to address these definitions and respond to There were no problems, and even without these verbal definitions, we would have to deal with the issues of the rules of science, and distinguishing these titles from each other is not subject to their definition by scholars. Because the jurisprudential and principled titles are obvious to the audience, there is no need to define and the basic principle is not to put the practical fruit on the definition. Of course, in cases where the definition of the practical fruit is burdensome, the definition should be studied and ijtihad in the best way. Instead of addressing these issues under the pretext of the fruit of the seminary (which is not really the fruit of jurisprudence and principles) and the waste of time and opportunity, to address practical issues and issues appropriate to the time and place of today's society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Jurisprudential Titles"
  • "Practical Fruit"
  • "Scientific Fruit"
قرآن کریم
ابن سینا، حسین بن عبدالله.(1383ه.ش). الإشارات و التنبیهات مع الشرح محمد بن محمد بن حسن الطوسی، ج 3،2،1،چاپ اول، قم،نشر البلاغه .
.انصاری، امین محمد بن مرتضی(1358ه.ش). الرسائل،  قم، انتشارات بیدار.
اصفهانی، محمد حسین غروی.(1374ه.ش).نهایة الدرایه ، 3 جلد، قم، انتشارات سید الشهداء(ع) .
اصفهانى، محمد حسین کمپانى(1418ه.ق). حاشیه کتاب المکاسب (للأصفهانی، ط - الحدیثة)، 5 جلد،چاپ اول ،قم، أنوار الهدى.
آملى، میرزا محمد تقى(1380). مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، 12 جلد، چاپ اول، تهران.
انصاری ، امین محمد بن مرتضی.(1423ه.ق). المکاسب ،6جلد ، قم ،مجمع نشر الفکرالاسلامی.
ایروانی ، علی (1370). نهایة النهایه ،  2جلد ، قم ،دفتر تبلیغات اسلامی  .
بروجردى، آقا حسین طباطبایى(1416ه.ق.). تقریر بحث السید البروجردی، 2 جلد،قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بروجردى، آقا حسین طباطبایى، نهایة التقریر، 3 جلد،قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ه‍ ق.
بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم(1405ه.ق) الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج‌21،قم ،دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حکیم ، سید محسن (1408ه.ق).حقایق الاصول ، 2جلد ،قم نشر بصیرتی.
حکیم، سید محمد تقى طباطبایى(1418ه.ق). القرعة و الاجتهاد و التقلید (الأصول العامة)، چاپ دوم، قم،مجمع جهانى اهل بیت علیهم السلام.
خامنه ای،سید علی،حوزه و روحانیت(نرم افزار)،دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(دامت برکاته).
خراسانی آخوند (1409ه.ق). کفایة الاصول ، قم، مؤسسۀ آل البیت( ع ).
خمینى، سید مصطفى موسوى(1418ه.ق). کتاب البیع (للسید مصطفى الخمینی)، 2 جلد، تهران،مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
دزفولى، مرتضى بن محمد امین انصارى(1415ه.ق). کتاب الصلاة (للشیخ الأنصاری)، 3 جلد، قم،کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413ه.ق). مهذّب الأحکام (للسبزواری)، 30 جلد،چاپ سوم،قم، مؤسسه المنار.
صدر، سید رضا(1420ه.ق). الاجتهاد و التقلید (للصدر)، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه .
طباطبایی ، محمد حسین(بیتا).حاشیة الکفایة ، قم،بنیاد علمی،فکری علامۀ طباطبایی.
فیروزآبادی ، سید مرتضی(1400ه.ق) عنایة الأصول ، 6جلد ،قم، انتشارات فیروزآبادی.
قمّى، سید صادق حسینى روحانى(1412ه.ق).چاپ اول،قم، فقه الصادق علیه السلام (للروحانی)، 26 جلد، دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه السلام..
گیلانى، میرزاى قمّى، ابو القاسم بن محمد حسن(1427ه.ق). رسائل المیرزا القمی، 2 جلد،قم، دفتر تبلیغات اسلامى - شعبه خراسان.
مظفر،محمد رضا(1384ه.ش).المنطق،ترجمه علی شیروانی،چاپ اول،قم،انتشارات دارالعلم.
نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن(1421ه.ق)، جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، 7 جلد، قم،مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت( علیهم السلام).
مرعشى نجفى، سید شهاب الدین،(1415ه.ق). القصاص على ضوء القرآن و السنة، 3 جلد،قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى قدس سره.
مروج، سید محمد جعفر(1415ه.ق). منتهی الدرایه،8جلد،قم،انتشارات دارالکتاب جزایری.