اعتبارسنجی قواعد حل تعارض کشورهای اسلامی در احوال شخصیه؛ مطالعه تطبیقی مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح 4 و استاد سطوح عالی حوزهعلمیه قم / دانشجوی دکتر فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

2 دانشگاه قم

10.22034/mfu.2024.141841.1454

چکیده

قواعد حل تعارض کشورهای اسلامی، دعوای مربوط به دسته احوال شخصیه را که یک عنصر بیگانه در آن حضور دارد، به دولت متبوع طرف مربوط دانسته و طبق آن‌ها، اتباع خارجه مقیم در خاک هرکدام از کشورهای اسلامی از حیث مسائل مربوطه به احوال شخصیه و اهلیت خود، مطیع قوانین دولت متبوع خود خواهند بود. دراین مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به سنجش اعتبار قواعد حل تعارض کشورهای اسلامی در احوال شخصیه از منظر فقه مذاهب پرداخته‌ایم. نتیجۀ تحقیق آن است که از منظر فقه اسلامی و مستند به اتفاق آرای فقهای مذاهب با استناد با آیات متعددی از قرآن مبنی بر لزوم قضاوت مطابق ما انزل الله، تنها منبع معتبر برای قضاوت و حل نزاع بین دعاوی، احکام عادلانه و حق‌محور شریعت اسلام است. پس ارجاع نزاع افراد مسلمان که تابع کشور غیر اسلامی‌اند، به دادگاه غیر اسلامی، جایز نیست و ترافع مسلمین باید طبق احکام اسلامی حل‌و‌فصل شود؛ زیرا ارجاع به حکم غیر اسلامی، ارجاع به طاغوت است. ازاین‌رو، معنایی ندارد ترافع یک مسلمان به دادگاه اسلامی به قاضی غیر مسلمان و به تبع آن، به احکام غیر اسلامی ارجاع داده شود. این نقیصه، ایرادی بزرگ در قانون مدنی کشورهای اسلامی است. از نظر اسلام، مرز حقیقی برای حاکمیت قوانین، مرزهای اعتقادی برخاسته از قوانین آسمانی است. ازاین‌رو، باید دین افراد در تعیین دادگاه صالح، مدنظر قرار بگیرد؛ چراکه فراتر و پیشتر از مفاهیمی چون تابعیت و اقامت، اعتقاد دینی افراد، قانون حاکم بر روابط آن‌ها را مشخص می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing Validity of Conflict Resolution Rules of Islamic Countries in Personal Status: Comparative Study of Islamic Denominators

نویسندگان [English]

  • Mohammadtagi Moradi 1
  • Saeed mahjoob 2
  • Sajjad Ranjbar Dafchahi 2
1 Qom University
2 qom university
چکیده [English]

The conflict resolution rules of Islamic countries assign personal status disputes, wherein an alien element is involved, to the state of the relevant party, and according to them, foreign nationals residing in the territory of each of the Islamic countries are subject to the laws of their respective states in terms of issues related to personal status. Using descriptive-analytical method, this paper assesses the validity of the conflict resolution rules in personal status from the perspective of Islamic denominations' jurisprudence. In conclusion, from the point of view of Islamic jurisprudence based on the consensus of the jurists of Islamic denominations, citing several verses of the Qur'an about the necessity of judging according to what God has revealed, the only reliable source for judging and resolving conflicts between claims is just and right-oriented rulings of the Islamic Shari'a. Therefore, it is not permissible to refer the dispute of Muslim people who are subject to a non-Islamic country to a non-Islamic court, but Muslim disputes must be resolved according to Islamic rules, as referring to a non-Islamic ruling is equated with referring to Tᾱghout (falsehood). Consequently, it makes no sense to refer a Muslim's appeal to an Islamic court to a non-Muslim judge and, as a result, to non-Islamic rulings. This is a big flaw in the civil law of Islamic countries. According to Islam, the true boundary for ruling laws is the belief arising from Divine law. Therefore, people's religion should be taken into consideration in determining the competent court; For beyond concepts such as citizenship and residency, the religious belief of individuals determines the law governing their relations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • Conflict Resolution
  • Islamic Countries
  • Personal Status
  • Islamic Denominations