بازپژوهی فقهی دیه شکستن ترقوه با تکیه بر نقد و پیشنهاد اصلاح ماده 656 ق.م.ا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران.

10.22034/mfu.2023.139574.1326

چکیده

حکم شکستگی استخوان ترقوه در فرض درمان همراه با عیب بر اساس ماده 656 ق.م.ا، دیه مقدر است. مطابق با ماده مذکور، هرگاه هردو استخوان ترقوه بشکند و همراه با عیب درمان شود، دیه آن برابر با دیه انسان کامل خواهد بود. و اگر یک استخوان ترقوه بشکند و همراه با عیب درمان شود، دیه آن برابر با نصف دیه کامل انسان خواهد بود. خاستگاه تقنین مذکور، بر اساس یکی از دو دیدگاه موجود در فقه الدیات است. گروهی از فقهای امامیه با دیدگاه دیه مقدر در جنایت مورد بحث موافق نیستند، بلکه بر این عقیده هستند که برای شکستن ترقوه در فرض درمان همراه با عیب باید به حکومت رجوع نمود. با تتبع در آراء هر دو دیدگاه، معلوم می‌شود؛ قائلین هر یک از دیدگاه‌های مذکور برای اثبات نظر خود به ادله متفاوتی استناد کرده‌اند. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به طرح دیدگاه‌های موجود درباره مسئله حاضر پرداخته و ضمن ذکر ادله با استفاده از روش تضارب آراء به نقد و بررسی هر یک از دلایل اقدام کرده است. تحقیقات صورت گرفته منتج به نقد بخشی از ماده 656 ق.م.ا شده است؛ زیرا پذیرش دیه مقدر برای شکستگی ترقوه در فرض درمان با عیب با اشکال‌های متعدد اصولی و فقهی مواجه است، در حالی که رجوع به حکومت برای جنایت مذکور از هرگونه خدشه و نقدی به دور بوده و مختار بسیاری از فقهای امامیه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential research on payment for breaking the clavicle Relying on the criticism and proposal to amend Article 656 of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • taha zargaryan
Assistant professor, Department of Law, Faculty of Humanities, University of Ayatollah Boroujerdi , Boroujerd, Iran.
چکیده [English]

broken and treated along with the defect, the compensation will be equal to the compensation of a perfect person. And if a clavicle bone breaks and is treated along with the defect, its debt will be equal to half of the full human debt. The origin of the aforementioned legislation is based on one of the two views in al-Diyat jurisprudence. A group of Imamiyyah jurists do not agree with the point of view of predestined money in the crime under discussion, but they are of the opinion that in order to break the clavicle in the assumption of treatment along with the defect, one should refer to the government. By following the opinions of both views, it becomes clear; The proponents of each of the mentioned views have cited different arguments to prove their point of view. Based on the descriptive-analytical method, the present research has discussed the existing views on the current issue and while mentioning the evidence, it has criticized each of the reasons by using the method of conflicting opinions. The conducted research has resulted in criticizing a part of Article 656 of the Criminal Code; Because the acceptance of fixed payment for a broken clavicle in the assumption of treating a defect is faced with many fundamental and jurisprudential problems, while referring to the government for the aforementioned crime is far from any criticism and is the discretion of many Imami jurists.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diyeh
  • Government
  • Fracture
  • Clavicle

مراجع

ابن عبد البر، أبوعمر یوسف بن عبد الله بن محمد. (1400 ق). الکافی فی فقه أهل المدینة. ریاض: مکتبة الریاض الحدیثة.
ابن قدامة، أبو محمد موفق الدین عبد الله بن أحمد. (1388 ق). المغنی. مصر: مکتبة القاهرة: الطبعة.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1363 ش). من لا یحضره الفقیه. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ اول.
ابن‌حمزه، محمد بن علی. (1418 ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة. قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
ابن‌داوود، تقی الدین الحسن بن علی بن داود الحلی. (1383 ش). رجال. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد. (1407 ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
بای، حسینعلی. تأملی.(1394 ش). در قاعده «دیه شکستگی استخوان‌ها». حقوق اسلامی، دوره 12، شماره 44، صفحه 31-65.
بیگی، جمال و نوجوان، محمد رضا. (1399). «مطالعه تطبیقی احکام و قواعد ناظر بر جنایات علیه زن در فقه امامیه و اهل سنت». مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب. 3 (1): 95- 74.
تبریزی، جواد. (1387 ش). تنقیح مبانی الأحکام. قم: دار الصدیقة الشهیدة (سلام الله علیها).
ترحینی عاملی، محمد حسن. (1385 ش). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة. بی‌جا: دار الفقه للطباعة و النشر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1416 ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، چاپ اول.
خوئی، سید ابوالقاسم. (1418 ق). موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی.
دریک، ریچارد. (1392 ش). آناتومی گری برای دانشجویان. ترجمه: اکبری، محمد، تهران: انتشارات ابن سینا.
الشافعی، أبو عبد الله محمد بن إدریس. (1410 ق). الأم. بیروت: دار المعرفة.
شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی. (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: مکتبة الداوری.
شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی. (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
صیمری، مفلح بن حسن. (1420 ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار الهادی.
طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی. (1418 ش). ریاض المسائل (ط. الحدیثة). قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
طوسی، محمد بن حسن. (1365 ش). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن. (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: مکتبة المرتضویة.
طوسی، محمد بن حسن. (1407 ق). الخلاف. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1381 ق). ‌ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال. مشهد مقدس: آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامى.
فاضل هندی، محمد بن حسن. (1416 ق). کشف اللثام عن قواعد الأحکام. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
الکاسانی، علاءالدین. (1406 ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. بی­جا: دار الکتب العلمیة.
محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
مدنی کاشانی، رضا. (1408 ق). کتاب الدیات. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
مظفر، محمد رضا. (1430 ق). اصول الفقه. بیروت: ذوی القربی.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (بی­تا). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
موسوی خوانساری، احمد. (1355 ش). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. تهران – ایران: مکتبة الصدوق.
موسوی سبزواری، عبدالاعلی. (1413 ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: السید عبد الاعلی السبزواری.
نجاشی، احمد بن علی. (1365ش). رجال النجاشی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.
نجفی، محمدحسن بن باقر. (بی­تا). جواهر الکلام (ط. القدیمة). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
والیانی، علی. (1392 ش). آناتومی عمومی. تهران: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با همکاری انتشارات مانی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار