مطالعه تطبیقی احکام و قواعد ناظر بر جنایات علیه زن در فقه امامیه و اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه آموزشی حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، مراغه، ایران.

2 دانشجوی دکترا، گروه آموزشی حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، مراغه، ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2020.400

چکیده

بحث اصول متفاوت حاکم بر جنایات علیه زن از دیرباز در مجامع حقوقی و فقهی مورد بحث بوده است. سعی بر این است با تطبیق منابع فقهی امامیه و فقهای اهل سنت،مشخص شود آیا در دیدگاه فقهای امامیه و فقهای اهل سنت اصول حاکم بر جنایات علیه زن یکسان است یا خیر؟ ادله هر کدام از آن ها برای اثبات دیدگاه خود چیست؟این مقاله که به روش تحلیل- توصیفی و با ابزار فیش برداری نگارش شده است نشان می دهد که از دید فقهای امامیه ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺑﺰﻫﮑﺎر ﻣـﺮد و ﻗﺮﺑـﺎﻧﯽ ﺟـﺮم زن باشد، اﺟﺮای ﻣﺠﺎزات ﻣﻨـﻮط ﺑـﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻓﺎﺿﻞ دﯾﻪ اﺳﺖ، اﻣﺎ در ﺑﯿﻦ فقهای اﻫﻞ ﺳﻨﺖ در اﯾﻦﺑﺎره ﺳﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪوجود دارد، یکی مبنی بر اجرای قصاص بدون پرداخت فاضل دیه. دیگر، عدم قصاص مرد در برابر زن و دریافت دیه توسط اولیای دم زن و گروه سوم نیز اعتقاد بر پرداخت تفاضل دیه دارند.یافته های این تحقیق نشان میدهد از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻲ، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ مردی، زنی را بکشد خانواده مقتول قبل از قصاص می بایست فاضل دیه را به قاتل (مرد ) دهند. اما اگر قاتل زن باشد و مقتول مرد، خانواده ولی دم بدون پرداخت چیزی می توانند تقاضای قصاص کنند. در فقه اﻣﺎﻣﻴﻪ ، ﺷﺎﻓﻌﻴﻪ و ﺣﻨﺒﻠﻴﻪ، سه دیدگاه در این زمینه د وجود دارد: الف- پرداخت تفاضل دیه ب- عدم پرداخت دیه ج- عدم قصاص مرد در برابر زن و فقط پرداخت دیه . همچنین با توجه به منابع مذکور دیدگاه پرداخت تفاضل دیه دیدگاه ارجح است که قانونگذار ما نیز این دیدگاه را پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Laws and Rules Regarding Crimes Against Women in Imamieh and sunni Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Jamal Beigi 1
  • mohammadreza nojavan 2
1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University,Maragheh Branch, Maragheh, Iran.
2 PhD Student, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh Branch, Maragheh, Iran.
چکیده [English]

This article is a descriptive-analytical method written with library tools. The findings of this study also show that from the point of view of Imami jurists,If the male offender is a female victim, the execution of the sentence is subject to the payment of a dieh. However, there are three theories among Sunni jurists, one on the practice of retribution without paying Fadhil Diyat, the other on the lack of retribution for men against women, and the payment of Diyat by female parents, and the third group believe in paying the difference in Diyat. Therefore, if a man kills a woman, the victim's family must pay the obligatory blood money to the killer (man) before retribution. But if the killer is a woman and the victim is a man, the family can apply for retribution without paying anything. There are three views in this regard: jurisprudence: a) payment of the difference between diyat b) non-payment of diyat c - non-retribution of men against women and only payment of diyat.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crimes
  • women
  • Imamiyyah jurisprudence
  • sunni jurisprudence
اﺑـﻦ ادرﯾـﺲ اﻟﺸﺎﻓﻌﯽ، ﻣﺤﻤـﺪ ،( 1423)،اﻷم، ج6، بیروت،دارالفکر
اﺑﻦ ادرﯾﺲ ﺤﻠﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ،( 1410)،اﻟﺴﺮاﺋﺮ، ج3، بیروت، احیاتراث عربی
اﺑﻦ ﺒﺮاج، اﻟﻘﺎﺿﯽ ،(1406)، اﻟﻤﻬﺬب، ج2،قم، موسه نشر اسلامی
اﺑﻦ ﻗﺪاﻣﻪ ،ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ،(بی تا)، اﻟﺸﺮح اﻟﮑﺒﯿﺮ، ج9، بیروت،دارالکتاب عربی
اﺑﻦ ﻗﺪاﻣﮥ (ﺣﻨﺒﻠﯽ)،ﻋﺒﺪ اﷲ، (1388ق)،  اﻟﻤﻐﻨﯽ، ج9،قاهره،بدون طبع
اﻟﻤﻔﯿﺪ، (1410)،اﻟﻤﻘﻨﻌﮥ، قم، مؤسسة النشر الإسلامی
اﻟﻨﻮوی، ﻣﺤﯿﻰ اﻟﺪﯾﻦ ،(1970)، اﻟﻤﺠﻤﻮع، ج18، جده،مکتبه الارشاد.
ایمانی،عباس،(1382)، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری،تهران ،آریان
جبعی عاملی،( 1386)،اﻟﺮوﺿﮥ اﻟﺒﻬﯿﮥ، ج10، نجف، بدون طبع
جبعی عاملی،(1410)، ﻣﺴﺎﻟﮏ اﻻﻓﻬﺎم، ج15، بیروت، مؤسسة المعارف الاسلامیة
ﺤﺴﯿﻨﯽ اﻟﺮوﺣﺎﻧﯽ، ﺴﯿﺪ ﺻﺎدق ،(1376)، ﻓﻘﻪ اﻟﺼﺎدق، ج26، قم،دارالمحکمه
ﺤﺴﯿﻨﯽ ﺸﯿﺮازی ،ﺴﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ،( 1370)،اﻟﻔﻘﻪ، ج89، لبنان، دارالعلوم
ﺤﻔﯿﺪ، اﺑﻦ رﺷﺪ ،(1995)، ﺑﺪاﯾﮥ اﻟﻤﺠﺘﻬﺪ و ﻧﻬﺎﯾﮥ اﻟﻤﻘﺘﺼﺪ، ج2،بیروت،طه
ﺤﻠﺒﯽ، اﺑﻦ زﻫﺮة ،(1375)، ﻏﻨﯿﮥ، قم،امام صادق
ﺤﻠﺒﯽ، اﺑﻮ اﻟﺼﻼح ،(1403)، اﻟﮑﺎﻓﯽ، اصفهان،کتابخامه امیر المومنین
حلی، اﺑﻦ ادرﯾﺲ ،(1410)، اﻟﺴﺮاﺋﺮ، ج3،قم،موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
حلی، اﻟﻌﻼﻣﮥ ، (1413)،ﻗﻮاﻋﺪ اﻻﺣﮑﺎم، ج3، قم، مؤسسة النشر الإسلامی
حلی، اﻟﻤﺤﻘﻖ،(1408)، ﺷﺮاﺋﻊ اﻻﺳﻼم، ج4،قم،موسسه اسماعیلیان
ﺴﺮﺧﺴﯽ (ﺣﻨﻔﯽ)، ﺷﻤﺲ اﻟﺪﯾﻦ ، (1409)، اﻟﻤﺒﺴﻮط، ج26، بیرون، بدون طبع
شرف النووی،منهاج؛ ( 1971 )،ج18،بی جا،دارالمنهاج
ﺸﻮﮐﺎﻧﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ،( 1413)،ﻧﯿﻞ اﻻوﻃﺎر، ج7، بیروت،داراالفکر للطباعه و النشر
ﻄﻮﺳﯽ ،(1383)، اﻟﻨﻬﺎﯾﮥ، بیروت،دارالکتب عربی
ﻄﻮﺳﯽ،( 1367)، اﻟﺘﺒﯿﺎن، ج2، لبنان، دار احیا تراث عربی
ﻄﻮﺳﯽ،( 1387)،اﻟﻤﺒﺴﻮط، ج7، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة
ﻄﻮﺳﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ،( 1408)،اﻟﻮﺳﯿﻠﮥ، قم، مکتب ایت الله مرعشی نجفی
عاملی جزینی، (1376)،المعه دمشقیه،1391،قم،دارالفکر
ﻌﺎﻣﻠﯽ، ﺤﺮ ، (1416)، وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﯿﻌﮥ، ج29، قم،موسسه ال بیت
علامه حلی،(1374)، ﺗﺤﺮﯾﺮ اﻻﺣﮑﺎم، ج2، ، قم،موسسه ال بیت
ﻔﺎﺿﻞ ﻠﻨﮑﺮاﻧﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ،(1368)، ﺗﻔﺼﯿﻞ اﻟﺸﺮﯾﻌﮥ (اﻟﻘﺼﺎص)،قم،ائمه اطهار
ﻘﺰوﯾﻨﯽ، ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﯾﺰﯾﺪ ، (1418)، ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ، ج2، بی جا، دار إحیاء الکتب العربیة
کاسانی (ﺣﻨﻔﯽ)،ﻋﻼء اﻟﺪﯾﻦ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد،(1406)،  ﺑﺪاﺋﻊ اﻟﺼﻨﺎﺋﻊ، ج7، بیروت، دار الکتب العلمیة
محقق اردﺑﯿﻠﯽ،( 1379)، ﻣﺠﻤﻊ اﻟﻔﺎﺋﺪة و اﻟﺒﺮﻫﺎن، ج13،قم، الجماعه المدرسین بقم المشرفه، موسسه النشر الاسلامی
ﻤﺮﺗﻀﻰ (زﯾﺪی)،أﺣﻤﺪ ،(1408)،  ﺷﺮح اﻷزﻫﺎر، ج 1، قاهر
ﻣﺮوارﯾﺪ، ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ،(1406)، اﻟﻤﺼﺎدر اﻟﻔﻘﻬﯿﮥ، ج39، قاهره
موسوی ﺨﻤﯿﻨﯽ،( 1391) ،ﺗﺤﺮﯾﺮ اﻟﻮﺳﯿﻠﮥ، ج2، قم، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی
موسوی خوئی، اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ ،(1392)، تکمله المنهاج،ج2، تهران،خرسندی.
نجفی، ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ،(1362)، ﺟﻮاﻫﺮ اﻟﮑﻼم، ج42،بیروت،داراحیا تراث عربی.
نمری اﻟﻘﺮﻃﺒﯽ، ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ،(1976)، اﻟﮑﺎﻓﯽ،بی جا.