تزاحم رفتارهای دینی با الزامات بهداشتی در دوران کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق شافعی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2020.514

چکیده

زمینه و هدف: پیدایش و گسترش سریع بیماری کرونا و مقابله با انتقال آن، مستلزم رعایت محدودیتهای بهداشتی، به ویژه خودداری از حضور در اجتماع است. از سوی دیگر، وجوب حضور در نمازهای جماعت و مناسک جمعی از امور مورد اتفاق میان همه مذاهب اسلامی است. حال این سوال مطرح است که آیا شیوع گسترده و سریع بیماری کرونا با توجه به شیوه‌های مختلف انتقال آن، می تواند عذر شرعی در ترک عبادات و مناسک جمعی باشد؟
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر با تکیه بر توصیف و تحلیل گزاره‌های فقه مذاهب اسلامی و روش کتابخا‌نه‌ای به بررسی موضوع حاضر پرداخته است.
نتیجه‌گیری: بیماری‌های واگیردار در طول تاریخ بشر وجود داشته و لزوم رعایت سلامت و بهداشت از امور مورد تأکید شریعت است. با این وصف، در باب پذیرش بیماری‌های واگیردار در میان صاحب‌نظران اختلاف وجود دارد. از نگاه شرعی رخصت‌های عام یا خاص وجود دارند که مدار آنها بر رفع حرج و عسر است. بر این اساس، ثبوت رخصت شرعی برای شخص مبتلا به کرونا ثابت است اما در خصوص پذیرش احتمال ابتلاء به بیماری به عنوان رخصت، می‌توان این بیماری را به عنوان رخصت خاص پذیرفت و با قواعد فقهی همچون: لزوم رفع مشقت و حرج، یا ازاله ضرر و نیزبا تأکید بر لزوم حفظ جان به عنوان یکی از ضروریات از نگاه مقاصد شریعت، وجود بیماری‌های مسری را تا زمان کشف دارو به عنوان رخصت خاص پذیرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conflict of religious behavior with health requirements During the Corona

نویسنده [English]

  • wrya hafidi
Assistant Professor of Shafe'e Jurisprudence and Law, Humanities and Social Sciences Faculty, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: The emergence and rapid spread of coronavirus disease and deal with the transfer of the provisions of health limitations, in particular to refrain from participation in society. On the other hand, the obligation to attend congregational prayers and collective rituals is a common occurrence among all Islamic religions. The question now is whether the widespread and rapid spread of coronary heart disease, given the different methods of transmission, can be a religious excuse for abandoning worship and collective rituals?
Materials and Methods: The present study, based on the description and analysis of the propositions of Islamic jurisprudence and the library method, has studied the present subject.
Conclusion: Infectious diseases have existed throughout human history and the need to maintain health and hygiene is one of the matters emphasized by the Shari'a. However, there is disagreement among experts about the acceptance of infectious diseases. From the religious point of view, there are general or special vacations whose focus is on relieving embarrassment and hardship. Accordingly, the proof of sharia leave is fixed for a person with coronary artery, but regarding the acceptance of the possibility of contracting the disease as leave, this disease can be accepted as a special leave and with jurisprudential rules such as: the need to relieve hardship or eliminate harm Also emphasizing the need to save lives as one of the necessities from the point of view of Sharia purposes, he accepted the existence of infectious diseases until the discovery of medicine as a special leave.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious rites
  • coronas
  • infectious diseases
  • health requirements
  • religious leave

مراجع

ابن‌ابی‌شیبة، ابوبکر ابن ابی‌شیبة. (1409). المصنف فی الأحادیث و الآثار. تحقیق: کمال یوسف الحوت. اول. ریاض. مکتبة الرشد.
ابن‌تیمیة، تقی الدین احمد بن عبدالحلیم حرانی. (1416). مجموع الفتاوی (اول). تحقیق: عبدالرحمان بن محمد بن قاسم. مدینه. مجمع ملک فهد لطباعه المصحف الشریف.
ابن‌حزم، ابومحمد علی بن احمد. (بی تا).  الإحکام فی اصول الاحکام. تحقیق: احمد محمد شاکر. بیروت. دار الآفاق الجدیدة.
ابن‌حنبل، ابوعبدالله احمد بن محمد. (1421). مسند الإمام أحمد بن حنبل. تحقیق: شعیب الأرنؤط ـ عادل مرشد و همکاران. بیروت. مؤسسة الرسالة. اول.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد. (1408). تاریخ ابن‌خلدون. تحقیق: خلیل شحادة. بیروت. دارالفکر. دوم.
ابن‌سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله. (1988). الإشارات و التنبیهات. بیروت. مؤسسة النعمان.
ابن‌قدامة، ابومحمد عبدالله بن احمد مقدسی. (1423). روضة الناظر و جنة المناظر فی اصول الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل. مؤسسة الریان للطباعة و النشر و التوزیع. دوم.
ابن‌کثیر، إسماعیل بن عمر بن کثیر القرشی البصری ثم الدمشقی. (1408). . البدایة والنهایة. بیروت. دار الفکر.
ابن‌ماجة، ابوعبدالله محمد بن یزید. (بی‌تا). سنن ابن‌ماجة. تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت. دار إحیاء الکتب العربیة ـ فیصل عیسی البابی الحلبی.
ابن‌مندة، ابوعبدالله محمد بن اسحاق. (1423). التوحید ومعرفة أسماء الله عز وجل وصفاته على الاتفاق والتفرد. تحقیق و تعلیق: دکتر علی بن محمد ناصر. مدینه ـ سوریه.  مکتبة العلوم و الحکم ـ دار العلوم و الحکم. اول.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب (سوم). بیروت. دار صادر.
ابن‌همام سیواسی، کمال الدین محمد بن عبدالواحد. (1421)، التحریر فی اصول الفقه مع التقریر و التحبیر (دوم). مصر.  مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
ابوداود، سلیمان بن أشعث. (بی‌تا). سنن أبی داود. تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید. بیروت ـ صیدا. المکتبة العصریة.
اسنوی، عبدالرحیم بن حسن. (1420). نهایة السول شرح منهاج الوصول. بیروت. لبنان. دار الکتب العلمیة.
آمدی، ابوالحسن علی بن أبی علی. (بی‌تا). الإحکام فی أصول الأحکام. تحقیق: عبدالرزاق عفیفی. بیروت ـ دمشق. المکتب الإسلامی.
بخاری، محمد بن اسماعیل. (1422). صحیح البخاری. تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر. دار طوق النجاة. اول.
ترمذی. محمد بن عیسی. (1395). سنن الترمذی. تحقیق: احمد محمد شاکر و محمد فؤاد عبدالباقی و ابراهیم عطوة. مصر. شرکة مکتبة مصطفی البابی الحلبی. دوم.
جرجانی، علی بن محمد. (1403). التعریفات (اول). بیروت. دار الکتب العلمیة.
جوینی، عبدالملک بن عبدالله. (1418). البرهان فی أصول الفقه. تحقیق: صلاح بن محمد بن عویضة. بیروت. دار الکتب العلمیة. دوم.
جوینی، عبدالملک بن عبدالله. (1428)، نهایة المطلب فی داریة المذهب، تحقیق: دکتر عبدالعظیم ادیب. بیروت. دار المنهاج. اول.
رازی، محمد بن عمر. (1418). المحصول فی علم الأصول. تحقیق: طه جابر فیاض علوانی. سوم. بیروت. مؤسسة الرسالة.
رازی، محمدبن عمر. (1411). المباحث المشرقیة. قم. بیدار. دوم.
زبیدی، محمد بن محمد. (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق: مجموعه ای از محققان. دار الهدایة.
زیدان، عبدالکریم.(1422). الوجیز فی شرح القواعد الفقهیة الاسلامیة. بیروت، لبنان، موسسة الرسالة. اول.
سرخسی، محمد بن احمد. (بی‌تا). اصول السرخسی. بیروت. دار المعرفة.
سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر. (1411). الأشباه و النظائر فی قواعد و فروع فقه الشافعیة. دار الکتب العلمیة. اول.
شاطبی، ابراهیم بن موسی. (1417). الموافقات، تحقیق: أبوعبیدة مشهور بن سلمان آل حسن. دار ابن عفان. اول.
شربینی، محمد بن أحمد خطیب. (115). مغنی المحتاج إلی معرفة ألفاظ المنهاج. بیروت. دار الکتب العلمیة. اول.
شوکانی، محمد بن علی بن محمد. (1419). إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق من علم الأصول (اول). تحقیق: احمد عزو عنایة. دار الکتاب العربی.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد. (1413). المستصفی من علم الأصول (اول). تحقیق: محمد عبدالسلام عبدالشافی. بیروت. دار الکتب العلمیة.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد. (1995). آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. دمشق. دار الفکر العربی.
فیروزآبادی، ابوطاهر محمد بن یعقوب. (1426). القاموس المحیط (هشتم). بیروت. مؤسسة الرسالة.
فیومی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. بیروت. المکتبه العلمیة.
کاسانی، علاءالدین ابوبکر بن مسعود. (1406). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. (دوم). بیروت. دار الکتب العلمیة.
مالک، مالک بن انس بن عامر اصبحی (1425). الموطأ. تحقیق: محمد مصطفی الأعظمی. امارات. ابوظبی. مؤسسة زاید بن سلطان آل نهیان للأعمال الخیریة و الأنسانیة. اول
ماوری، ابوالحسن علی بن محمد (1419). الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الإمام الشافعی. تحقیق: علی محمد معوض و الشیخ عادل أحمد عبد الموجود. بیروت. دار الکتب العلمیة. اول.
محاملی، احمد بن محمد (1416). اللباب فی الفقه الشافعی. تحقیق: عبدالکریم بن صنیتان العمری. مدینه. دار البخاری. اول.
مسلم، مسلم بن الحجاج النیسابوری (بی‌تا). المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم. تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی. بیروت. دار إحیاء التراث العربی.
مظفر، محمدرضا (1384). اصول فقه. ترجمه محسن غرویان و علی شیروانی. سوم. قم. دارالفکر.
میرصالحیان، اکبر و دالوند، مصیب (1397). تاریخچه بیماری‌های عفونی باکتریایی شایع در ایران. مجله میکروب‌شناسی پزشکی ایران. سال 12. شماره 2.
نجم‌آبادی، محمود (1379). تاریخ پزشکی ایران و جهان اسلام. تهران. دانشگاه تهران.
مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب
دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 1
ناشر
فروردین 1399
صفحه 22-1

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار