اعمال خیارات در عقود جایز و آثارآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه پیام نور،تهران، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2021.345

چکیده

براساس اصل لزوم درقراردادها، امکان فسخ عقد امری استثنایی و خلاف قاعده است. درماده 456 قانون مدنی خیار به عنوان یکی از موارد انحلال عقود لازم به شمار آمده وتسری آن به عقود جایز درقانون عنوان نشده است، به همین خاطر مسئله جریان و عدم جریان خیار در عقود جایز، چندان مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. دلیل، این امر آن است که قول مشهور فقیهان جریان خیار را در عقود جایز رد کرده و آن را برخلاف قواعد حاکم بر عقود جایز دانسته‌اند. این گروه از فقهیان تصریح نموده‌اندکه: طبق قواعد حاکم بر عقود جایز، جریان خیار در این عقود برخلاف اصل است چرا که جواز فسخ در ماهیت عقود جایز نهفته است و نیازی به خیار در آن دیده نمی‌شود. ولی قول مقابل فقهیان جریان خیار در این عقود را مانندعقود لازم صحیح تلقی کرده‌اند. هدف از این مقاله این است که اعمال خیارات در عقودجایز وآثار آن بررسی شود که با روش تحلیلی _ توصیفی و با تحقیق وکاوش در منابع فقهی و نظرات حقوقدانان در منابع موجود موضوع بررسی شود که نهایتاً چنین نتیجه گرفته می‌شود که اعمال خیارات در عقود جایز نه تنها منع قانونی ندارد بلکه می‌تواند فایده وآثار حقوقی نیز داشته باشد و این مهّم‌ترین هدف اصلی تحقیق محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of the Right to choose in permissible Contracts

نویسندگان [English]

  • alireza sharifi 1
  • masomeh abdolahi 2
1 Assistant Professor of Private Law, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Master of Private Law, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

According to the principle of the necessity of the contracts, the possibility of termination is an exceptional and unconventional one. Article 456 of the Civil Code of option has been considered as one of the cases of the dissolution of the necessary contracts and has not been included in the law of the law. Therefore, the issue of the flow and absence of option in the authorized contract is not much investigated. The reason is that the well-known jurisprudents have rejected the option flow in an acceptable contract, which is contrary to the rules governing the contract. This group of jurisprudents has stated that: according to the rules governing the contract, the flow of option in this contract is contrary to the principle, since the permit for termination is permissible in the nature of the contract and does not require cucumber. But the promise against the jurisprudents is that the cucumbers in this contract are regarded as the proper contracts.The purpose of this article is to investigate the effects of bayatars in the works and their works, which can be analyzed by analytical-descriptive methods and by investigating jurisprudential sources and the views of jurists in the existing sources, which ultimately concludes that the use of bouquets In an acceptable contract, not only does not have a legal ban, but it can also have legal and legal effects, and this is the most important goal of the research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Derogation
  • Barnacles
  • Termination
امامی، حسن. (1386). حقوق مدنی. چاپ بیست و هفت، تهران: انتشارات اسلامیه.
خمینی، امام روح الله. (1385). رساله توضیح المسائل (شش مرجع). چاپ پنجم، مشهد مقدس: انتشارات هاتف.
باقری اصل، حیدر. (1390). احکام عمومی فسخ عقود لازم. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
بروجردی، محمّد عبده. (1380). حقوق مدنی با تصحیح و تعلیق(محمّد رضا بندرچی). قم: انتشارات طه.
حمیتی واقف، احمد علی. (1388). حقوق مدنی 3 (اصول  و قراردادها). تهران: انتشارات دانش نگار.
زنجانی،
 سید‏سابق. (1371). فقه السنه. مترجم دکتر محمود ابراهیمی، سقز: انتشارات محمدی.
شریفی، علیرضا. (1394). وکالت بلاعزل وموارد انحلال. چاپ دوم، تهران: انتشارات بهنامی.
صفایی، حسین. (1395). قواعد عمومی قرارداده. چاپ بیست و سوم، تهران: نشر میزان.
عمید زنجانی، عباسعلی. (1386). قواعد فقه (بخش حقوق خصوصی ). تهران: انتشارات سمت.
فخار طوسی، سیدجواد.(1384). شرح خیارات. چاپ پنجم، قم: نشر مرتضی.
فیضی، علیرضا.(1382). مبادی فقه و اصول. چاپ چهاردهم، تهران: مؤسسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران.
قاسم زاده، مرتضی. ( 1386). اصول قراردادها و تعهدات. چاپ هفتم، تهران: نشر دادگستر.
کاتوزیان، ناصر. (1388). دوره مقدماتی حقوق مدنی ( درسهایی از عقود معین ). چاپ سیزدهم،  تهران: انتشارات گنج دانش.
کاتوزیان،‏‏ ناصر. (1383). اعمال‏حقوقی(قرارداد-ایقاع) .چاپ نهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1384). حقوق مدنی عقود معین عطایا. چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
 کاتوزیان، ناصر، (1386). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی.  چاپ شانزدهم، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر. (1387). قواعد عمومی قراردادها، چاپ هفتم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1385). عقود معین(عقود اذنی _ وثیقه­های دین).  چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
لنگرودی، محمد جعفر. (1390). ترمینولوژی حقوق. چاپ بیست و سوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
نوین، پرویز. (1384). حقوق مدنی 3در عقود و تعهدات بطور کلی (‏انعقاد و انحلال قراردادها). تهران: انتشارات تدریس.
یزدی،سیدمحمدکاظم‏طباطبایی.(1391).حاشیه المکاسب.چاپ اول، ج 1، قم: اسماعلیان.
باقری اصل، حیدر. (1391). جریان خیاردر عقود جایز، نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی. دوره3 (ش6)،ص 27-44.
بیگدلی، عطاالله. (1389). اسقاط خیارات در حقوق ایران و فقه امامیه، پژوهشنامه حقوق اسلامی ( دانشگاه امام صادق ). دوره 11 (ش31)، ص191-243 .
جعفری،سیاوش. (1377). ماهیت فسخ در ایران. ماهنامه کانون. (ش5)، ص123-143 .
خسروی، حامد؛ حاجی عزیزی، بیژن و نیازی، قدرا الله. (1395). ماهیت رجوع و تمایز آن از مفاهیم مشابه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی،  دوره8(ش15)، ص 155-152و149.
رشاد،محمد. (1344). خیارات. کانون وکلا. دوره6(ش96)، ص 64-69 .
عمید زنجانی، عباس­العلی؛ احمد زاده، ابوالفضل.(1390). بررسی کلیات احکام خیارات، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی. دوره 4(ش1)، ص135 و118.
عیوضی، حمید. (1386). مبانی خیارات از منظر فقها. پژوهشهای اعتقادی کلامی. دوره8 (ش 8)، ص 135-184
عربی
ابن ادریس، محمد بن منصوربن احمدابن ادریس.(‏1410 ق). السرائرالحاوی لتحریر الفتاوی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
ابن فارس، احمد. (1404‏ق). معجم مقائیس اللغه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن قدامه، موفق الدین بن قدامه المقدسی الحنبلی. (1348). المغنی، مطبعه المنار بالقاهره.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (‏1414ق). چاپ سوم، بیروت: دارالفکر.
اردبیلی، احمد.(1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق مجتبی عراقی و علی پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، موسسه النشر الاسلامی ،الطبعه الاولی.
النووی، امام ابی زکریاء یحیی بن شرف. (1380). راه دین(‏ترجمه منهاج الطالبین در فقه امام شافعی رحمه الله). مترجم مسعود قادر مرزی، چاپ سوم، انتشارات کردستان.
انصاری، مرتضی.(1375). المکاسب. چاپ دوم، اطلاعات، تبریز: چاپ سنگی.
 انصاری، مرتضی.(1392). المکاسب (خیارات)،توضیح و تعلیق: حضرت آیت الله پایانی، ترجمه محمد مسعود عباسی، چاپ سوم،  قم: انتشارات دارلعلم.
الحسینی. (بی­تا). کفایه الاخیار فی غایه الاختصار، بیروت: دارالمعرفه.
حلّی، حسن بن یوسف بن علی مطهرحلّی اسدی .(علامه). (بی­تا). تذکرة الفقهاء، قم: المکتبه الرضویه لاحیاء التراثا لجفریه.
حلّی، حسن بن یوسف بن علی مطهرحلّی اسدی(علامه) .(1410). ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، تحقیق الشیخ فارس الحسون، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، الطبعه الاولی.
حلّی، حسن بن یوسف بن علی مطهرحلّی اسدی (علامه). (1337). ترجمه کلبعلی وکیلی پیمانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
الخن، مصطفی ؛ البغا، مصطفی و الشربجی، علی.(1384). فقه منهجی(‏در مذهب امام شافعی)، مترجمان حسامی، محمد عزیز و پارسا، فرزاد، سنندج: انتشارات کردستان.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ القرآن، لبنان: انتشارات دارلعلم.
رافعی، عبدالکریم بن محمّد رافعی.(بی­تا). فتح العزیز فی شرح الوجیز، بیروت: انتشارات دارالفکر.
زحیلی، وهب.(1418). الفقه السلامی و ادلته، دمشق: انتشارات دارالفکر.
سعدی، ابوجیب. (1408). القاموس الفقهی، لغهّ و اصطلاحاً، چاپ دوم، دمشق: انتشارات دارالفکر.
شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی. (1413). مسالک الغهام الی تنقیح شرائع الاسلام، تحقیق و نشر مؤسسه المعارف اسلامی، قم: الطبعه الاولی.
شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی. (1410). الروضه البهیه فی دمشقیه، قم: انتشارات داوری.
 طوسی، محمد بن حسن (شیخ الطائفه). (1417). الخلاف، تحقیق سید علی خراسانی وسید جواد تهرانی و محمد مهدی نجفی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، الطبعه الاولی .
طوسی، محمد حسن (شیخ الطائفه). (1387). المبسوط فی فقه الامیه، تصحیح وتعلیق محمد تقی کشفی، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاءالاثار الجعفریه.
 قاضی ابن براج، عبدالعزیز.(1406). المهذب. تحقیق تحت اشراف آیه الله جعفر سبحانی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
 نجفی، محمد حسن صاحب جواهر.(1981). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. تحقیق و تعلیق محمّد القوچانی، دارالإحیاء االتراث العربیع، بیروت: الطبعه السابعه.
نجفی، محمّد حسن صاحب جواهر.(1376). جواهر الکلام، چاپ سوم، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی. (1414). تکلمه العروه الوثقی،ج1، قم: کتابفروشی داوری.