چالشهای فقهی و حقوقی قصاص مرد در برابر زن در رویارویی با کرامت انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران، تهران،ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه تهران

چکیده

اصل احترام به کرامت انسانی، نقش اساسی را در بنیان نهادن هنجارهای اخلاقی مرتبط با حقوق­بشر ایفا می­کند. در سیاست کیفری اسلام، این اصل مورد توجه خاصی قرار گرفته است. قانون­گذار ایران نیز به تبعیت از شریعت مقدس اسلام، در قانون اساسی خود که مشروعیت یا عدم مشروعیت قوانین و مقررات دیگر بر اساس آن مورد ارزیابی قرار می­گیرد، در اصول مختلفی کرامت انسانی را مورد تأکید قرار داده است. با دقت­نظر در متون قانونی ایران در نگاه اول با نوعی چالش در بطن آن مواجه می­شویم. به عنوان مثال برخی مجازات­ها مانند قصاص، رجم، صلب، قطع عضو و ... را به گونه­ای وهن به حیثیت انسانی دانسته­اند؛ اما باید دید استدلال­ موافقان و مخالفان این­گونه مجازات­ها چیست؟ بر همین اساس تحقیق حاضر متعاقب توضیحی مختصر در باب کرامت انسانی، مجازات­ قصاص نفس را مورد مداقه قرار داده است و نگارندگان به این نتیجه رسیده­اند که اصل مجازات قصاص، تنافی با کرامت انسانی ندارد ولی عدم برابری زن و مرد در این مجازات­ را تأمل برانگیز دانسته و مورد نقد قرار داده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The jurisprudential legal challenges of male retaliation against woman in the face of human dignity

نویسندگان [English]

  • Maaz Abdollahi 1
  • Hadi Keramati moez 2
1 Ph.D. in Criminal Law, University of Tehran, Tehran,Iran
2 PhD student in Criminal Law and Criminology, University of Tehran
چکیده [English]

The principle of respect for human dignity plays an essential role in establishing the moral norms related to the human rights. In the criminal policy of Islam, this principle has been given special attention. In accordance with the holy law of Islam, the Iranian legislator underlines in its constitution that the legitimacy or unlawfulness of other laws and regulations is based on it, has emphasized human dignity in various principles.
In considering the laws of Iran precisely, at first sight, we face a kind of challenge in its wake. For example, they consider some punishments, such as retaliation, Rajm, execution, amputations, etc.., as a form of human dignity violation, but the arguments of the supporters and opponents of such punishments should be elaborated. Accordingly, the present study, following a brief explanation of human dignity, will deal with retaliation. And the authors have come to the conclusion that the retaliation punishment does not contradict with human dinity, but the inequality between men and women in this punishment is significant and have been criticized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human dignity
  • breath retaliation
  • equality
ابن ادریس حلی، محمد(1411ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، سلسله الینابیع الفقهیه، قم: موسسه نشر اسلامی.
الطبرسی، ابوعلی الفضل بن­الحسن(1379ق). مجمع­البیان فی تفسیرالقرآن، ده جلد در پنج مجلد، تحقیق السید هاشم الرسولی المحلاتی، بیروت.
الماوردی البصری، ابوالحسین علی بن محمد(1414ق). الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی؛ جلد12، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله(1389). چرا قصاص احترام به جان انسان­هاست؟ ؛ ماهنامه پاسدار اسلام، سال بیست و نهم، شماره 348.
حاجی ده­آبادی، احمد(1392). ارزیابی تحولات قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در باب قصاص و دیه­ی زن، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره 15، شماره 60.
دیرکس،هانس(1389). انسان­شناسی فلسفی؛ ترجمه محمدرضا بهشتی، تهران: انتشارات هرمس.
دهخدا، علی اکبر(1373). لغت نامه،  جلد11، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
راعی، مسعود(1379). خشونت و کرامت انسان؛ کتاب نقد، سال چهارم، شماره چهاردهم و پانزدهم.
رحیمی­نژاد، اسمعیل(1387). کرامت انسانی در حقوق کیفری؛ تهران: نشر میزان، چاپ اول.
سلوکلایی، محمدفلاح(1383). حکمت­های تفاوت قصاص زن و مرد؛ نشریه ادیان و عرفان، معرفت؛ شماره 85.
شفیعی سروستانی، ابراهیم(1378). دیه و قصاص زنان در فقه، فصلنامه شورای فرهنگی – اجتماعی زنان، شماره 4.
صانعی، یوسف علی(1381). فقه و زندگی2 (برابری قصاص)، موسسه فرهنگی فقه الثقلین.
قماشی، سعید(1393). کرامت انسانی و نقش آن در جرم انگاری، تهران: انتشارات میزان، چاپ اول.
موحد، محمد علی(1381). در هوای حق و عدالت؛ تهران: انتشارات کارنامه.
Izhak,Englard;2000, Human Dignity: From Antiquity to Modern Israel’s Constitutional Framework
Maxine D 2006,. Goodman, “Human Dignity in Supreme Court Constitutional Jurisprudence. Nebraska Law Review, Volume 84 , Issue 3.