نقد تطبیقی مفهوم خشیت در آیه 80 سوره کهف براساس ترجمه های فارسی و انگلیسی و آثار فقهی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

https://doi.org/10.34785/J016.2018.376

چکیده

ترجمه قرآن به زبان‌های مختلف برای فهم معارف آن، مشروط به رعایت آداب ترجمه،  لازم و مجاز است. برای ارائه ترجمه دقیق، آشنایی با دانش‌های کلام، فقه، علوم قرآنی، تفسیر و ادبیات عرب و علوم ادبی و اسلامی دیگری ضروری است. از آنجا که بین ترجمه قرآن و احکام فقهی رابطه تنگاتنگ و متقابل وجود دارد، بایستی مترجم در گزینش الفاظ و یافتن واژگان و ترکیبات زبان مقصد، دقت داشته باشد و به بار مفهومی الفاظ توجه نماید تا بتواند هرچه بهتر مراد آیات را همانگونه که مقصود خداوند بوده است، منعکس کند. اشتراک لفظی یکی از شایع‌ترین اسباب اجمال است. مترجم بایستی در معادل سازی واژگان مشترک لفظی با توجه به قرائن متصل، سیاق و قرائن لفظی برون‌بافت آیات، از بین چند معنای مشترک در لفظ، معنای صحیح را برگزیند. یکی از واژگان مشترک لفظی «خشیت» است که متبادر کننده دو معنای متضاد شک و یقین است.  در صورت انتخاب واژگانی در ازاء واژه خشیت که تداعی‌گر معنای شک هستند، شائبه‌هایی مانند عقاب پیش از ارتکاب جرم ـ که عقلا و شرعا قبیح است ـ ایجاد می‌شود. این پژوهش با بررسی و نقد 53 ترجمه فارسی و 10 ترجمه انگلیسی قرآن از آیه 80 سوره کهف که درباره تأویل قتل نوجوانی به دست حضرت خضر(ع) است، ضمن ذکر دیدگاه مفسران، نشان داده است که کدامیک از معانی خشیت در این آیه، صحیح است و اینکه اکثر مترجمان در ترجمه این واژه، دقت لازم را نداشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Review of Persian and English Translation of Verse 80 of Sura Kahf with an Emphasis on the Word “Khashiat” and its Jurisprudential Impacts

نویسنده [English]

  • ali salahshor
Assistant Professor, Department of Maaref, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kurdistan University, Sanandaj, Iran.
قرآن کریم
آدینه‏وند لرستانى، محمدرضا.(1377ش). کلمه الله العلیا. تهران: اسوه.
آلوسی، محمودبن عبدالله.( 1415ق). روح المعانی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
آیتى، عبدالمحمد. (1374ش). ترجمه قرآن. تهران: انتشارات سروش.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن.(1419ق). تفسیرالقرآن‌العظیم.ریاض:مکتبه‌نزار مصطفی الباز.
ابوالفتوح رازى، حسین بن‌ على. (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: آستان قدس رضوى.
ابوحیان، محمدبن یوسف. (1420ق). البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دارالفکر.
ارفع، کاظم. (1381ش). ترجمه قرآن. تهران: فیض کاشانى.
الهى قمشه‏اى، مهدى. (1380ش). ترجمه قرآن. قم: فاطمه الزهراء.
امین، نصرت‏بیگم. (بی‌تا). مخزن العرفان در علوم قرآن. [بى جا]: [بى نا].
انصاریان، حسین. (1383ش). ترجمه قرآن. قم: اسوه.
برزى، اصغر. (1382ش). ترجمه قرآن و نکات نحوى آن. تهران:  بنیاد قرآن.
بروجردى، محمدابراهیم. (1366ش). ترجمه قرآن. تهران: کتابخانه صدر.
بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بلاغى، عبدالحجه. (1386ق). حجه التفاسیر و بلاغ الإکسیر. قم: انتشارات حکمت.
پاینده، ابوالقاسم. (1357ش). ترجمه قرآن. تهران: جاویدان.
پورجوادى، کاظم. (1414ق). ترجمه قرآن. تهران: بنیاد دائره المعارف اسلامى.
ثعلبی، احمد بن محمد.(1422ق). الکشف و البیان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثقفى تهرانى، محمد. (1398ق). روان جاوید در تفسیر قرآن مجید. تهران: برهان.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن. (1430ق). درج الدرر. بیروت: دارالفکر.
خواجوی، محمد. (1369ش). ترجمه قرآن. تهران: انتشارات مولی.
حجتى، مهدى. (1384ش). گلى از بوستان خدا (ترجمه قرآن). قم: بخشایش.
الحفناوی، محمدابراهیم. (1412ق). اثر الاجمال و البیان فی الفقه الاسلامی. مصر: دارالوفاء.
حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دارالفکر.
خرم‏دل، مصطفى. (1384ش). تفسیر نور. تهران: انتشارات احسان.
خسروانى، علیرضا. (1390ق). تفسیر خسروى. تهران: کتابفروشى اسلامیه.
دهخدا، علی اکبر. (1352ش). لغت‌نامه. تهران: نشر دانشگاه تهران.
الراغب الاصفهانی، ابی‌القاسم.(1422ق).المفردات‌ فی غریب‌القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
الرافعی، مصطفی‌.(1421ق). اعجازالقرآن‌والبلاغه‌النبویه، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
رضایى اصفهانى، محمدعلى. (1383ش). ترجمه قرآن. قم: موسسه دارالذکر.
ــــــــــــــــــــــ . (1391ش). منطق ترجمه قرآن، قم: نشر المصطفی.
رهنما، زین‏العابدین. (1354ش). قرآن مجید با ترجمه و تفسیر. تهران: سازمان اوقاف.
زحیلی، وهبه. (1411ق). التفسیرالمنیر فی‌العقیده و الشریعه و المنهج، دمشق:  دارالفکر.
سراج، رضا. (1390ق). ترجمه قرآن. تهران: سازمان چاپ دانشگاه.
سلطان على‏شاه، سلطان محمدبن حیدر. (1372ش). متن و ترجمه فارسى تفسیر شریف بیان السعاده فى مقامات العباده. تهران: سر الاسرار.
السیوطی، جلال الدین. (1382ش). الإتقان فی علوم القرآن. تهران: امیر کبیر.
شاه عبدالعظیمی، حسین. (1363ش). تقسیر اثنی عشری. تهران: نشر میقات.
شاه ولى‏الله، احمدبن عبدالرحیم. (بی‌تا). ترجمه قرآن دهلوى. سراوان: کتابفروشى نور.
شعرانى، ابوالحسن. (1374ش). قرآن مجید با ترجمه. تهران: کتابفروشى اسلامیه.
صادق نوبرى، عبدالمجید. (1396ق). ترجمه قرآن. تهران:  انتشارات اقبال.
صادقی‌تهرانى، محمد.(1388ش). ترجمان فرقان تفسیرمختصرقرآن‌کریم. قم:  شکرانه.
صفوى، محمدرضا. (1388ش). ترجمه قرآن بر اساس المیزان. قم: دفتر نشر معارف.
صفى على شاه، محمدحسن بن محمد باقر. (1378ش). تفسیر قرآن، تهران: منوچهرى. 
صلواتى، محمود. (1387ش). ترجمه قرآن. تهران: انتشارات مبارک.
طاهرى قزوینى، على‏اکبر. (1380ش). ترجمه قرآن (طاهرى). تهران: قلم.
طباطبایى، محمدحسین. (1374ش). ترجمه تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان لعلوم القرآن. تهران: ناصرخسرو.
طبرى، محمد بن جریر. (1356ش). ترجمه تفسیر طبرى. تهران: نشر توس.
طیب، عبدالحسین. (1369ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
عاملى، ابراهیم. (1360ش). تفسیر عاملى. تهران: کتابفروشى صدوق.
العک، خالد عبدالرحمن. (1414ق). اصول التفسیر و قواعده. بیروت: دارالنفائس.
فارسى، جلال‏الدین. (1369ش). ترجمه قرآن (فارسى). تهران: انجام کتاب.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فرّاء، یحیی بن زیاد. (1980م). معانی القرآن. مصر: الهیئه المصریه.
فؤادعبدالباقی، محمد. (1391ش). معجم المفهرس لالفاظ‌القرآن‌الکریم. قم: نوید اسلام.
فولادوند، محمدمهدى. (1418ق). ترجمه قرآن. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف.
فیض الاسلام، سید علی نقی. (1388ق). قرآن عظیم با ترجمه. بی‌جا: بی‌نا.
الفیومی، احمد بن محمد. (1987م). المصباح المنیر. بیروت: انتشارات مکتبه لبنان.
قرائتی، محسن. (1388ش). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشى بنابى، على‏اکبر. (1375ش). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
کاویان‏پور، احمد. (1372ش). ترجمه قرآن. تهران: نشر اقبال.
گرجی، ابوالقاسم. (1374ش). حقوق جزای عمومی اسلام. تهران: نشر داد.
لاهیجی، محمدبن علی. (1373ش). تفسیر شریف لاهیجی. تهران: دفتر نشر داد.
مترجم ناشناخته. (1383ش). ترجمه قرآن. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسى.
مرکز‌فرهنگ ومعارف قرآن. (1385ش). ترجمه قرآن. قم: بوستان کتاب.  
مشکینى اردبیلى، على. (1381ش). ترجمه قرآن. قم: نشر الهادى.
مصاحب، غلامحسین. (1380ش). دائره المعارف فارسی. تهران: امیرکبیر.
مصباح‏زاده، عباس. (1380ش). ترجمه قرآن. تهران: بدرقه جاویدان.
معزى، محمدکاظم. (1372ش). ترجمه قرآن. قم: اسوه.
مغنیه، محمدجواد. (1378ش). ترجمه تفسیر کاشف. قم: دفتر تبلیغات.
مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مکارم شیرازى، ناصر. (1373ش). ترجمه قرآن، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف.
مکی عاملی، محمد(شهید اول). (1399ق). القوائد و الفوائد فی الفقه أو الاصول و العربیه، نجف: نشر عبدالهادی.
موسوى گرمارودى، على. (1384ش). ترجمه قرآن. تهران: قدیانى.
میبدى، احمدبن محمد. (1371ش). کشف الاسرار و عده الابرار. تهران: امیر کبیر.
نسفی، عبدالله بن احمد.(1416ق). مدارک التنزیل وحقائق التاویل، بیروت: دارالنفائس.
نسفى، عمر بن محمد. (1376ش). تفسیر نسفى. تهران: انتشارات سروش.
یاسرى، محمود. (1415ق). ترجمه قرآن. قم: بنیاد فرهنگى امام مهدى (ع).