واکاوی اصل«سلامت مبیع» در فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر حقوق مصرف‏ کنندگان‏ کالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

2 کانون وکلای اصفهان

https://doi.org/10.34785/J016.2018.971

چکیده

یکی از مهم‌ترین حقوق مصرف‌کننده در برابر فروشندگان کالاها، حق فسخ معامله یا اخذ ارش در صورت معیوب بودن مبیع است. چنانچه مبیع کلّی فی‌الذّمه باشد وآنچه تسلیم شده معیوب درآید، اختیار تعویض آن برای مشتری وجود دارد. هم چنین، در صورتی که به‏واسطۀ کالای معیوب، خسارتی به مصرف‌کننده وارد شود، زیان دیده حق مطالبة خسارت دارد و اعمال حق مزبور فرع بر اثبات عیب است. به همین جهت، اهمیت موضوع اثبات عیب مبیع آشکار می‌شود. درحقوق مدنی ایران، به تبعیت از فقه امامیه، مبیع به هنگام عقد سالم فرض می‌شود و به این ترتیب، اصل بر سلامت مبیع از عیب و نقیصه( =اصاله الصحه المبیع) است. بنا‌بر‌این، در صورت اختلاف بایع و مشتری، اصل مزبور اقتضاء دارد که مشتری مدعی و فروشنده منکر باشد. در‌نتیجه، مشتری باید وجود عیب مبیع به‏هنگام عقد و انتساب آن به بایع را ثابت کند؛وگرنه علیه او حکم داده می‌شود. با‌ وجود‌ این، به نظر می‏رسد، قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان مصوب 1388به مقتضای نیاز‌های زمانه و هماهنگ با نظام‌های حقوقی پیشرفته، گرایش به محدود کردن اصل سلامت مبیع دارد. و برای حمایت از مصرف‏کنندگان، امارة قانونی «عدم سلامت مبیع» را تأسیس کرده است. پس، بایع باید خلاف این اماره را ثابت کند تا از تعهد خود مبنی بر تحویل کالای سالم بریء ‏الذمه شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis on principle of "integrity of goods" in Imamie jurisprudence and Iranian law Emphasis on rights of consumer

نویسندگان [English]

  • eghbal ali mirzaei 1
  • ali khaledi 2
1 Assistant Professor of Law, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kurdistan University, Sanandaj, Iran.
2 member of isfahan bar
چکیده [English]

One of the fundamental rights of consumers in relation to vendors of manufactured goods is the right to cancel a transaction or sue for exhibitory action, i.e. claim damages, in case the merchandise is defective. Therefore, in case the actual merchandise to be sold is not seen in a transaction (Kolli Felzammeh),and the supplied merchandise is proved to be defective, the customer is entitled to a replacement. Moreover, if the defective merchandise or service causes a harm to the consumer because of the said defect, the injured party is entitled to ask for compensation. Such a legal action would of course be contingent upon proof of defect. In the Iranian Civil Law, based on Imamie School, the merchandise is assumed to be in a condition of integrity at the time of the agreement. In case of a conflict, this principle requires the customer to be the claimant and the vendor to be the denier. Accordingly, the customer is required to prove that the merchandise was defective at the time of the agreement and that it belonged to the vendor. In line with contemporaneous situations and advanced legal systems, the Iranian Consumer Rights Protection Act (CRPA) of 2009 intends to restrict the Principle of Integrity of Merchandise. In the relationship between suppliers and Consumer; the contract does not presume the integrity of the merchandise. Rather, the statutory presumption is that the merchandise is defective, and it is the vendor who must prove the contrary, and the integrity of the merchandise.

کلیدواژه‌ها [English]

  • merchandise
  • proof
  • defect
  • integrity
  • consumers
اراکی، محمدعلی. (1414). الخیارات، چاپ اول. قم: مؤسسه در راه حق.
امامی، سید حسن. (بدون تاریخ). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه
حیاتی، دکتر علی عباس (1393)، «مفهوم «اصل احتیاط» و جایگاه آن در مسئولیت مدنی»، پژوهشنامه‌ی حقوق اسلامی، سال پانزدهم، شماره دوم (پیاپی 40)، پاییز و زمستان 1393، صص 206-185.
حلی، علامه. (1414). تذکره الفقها (ط- الحدیثه)، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
 خمینی، سید مصطفی. (1418). الخیارات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس‌سره.
 خویی. سید ابوالقاسم. (1410). منهاج الصالحین، ، قم: نشر مدینه العلم.
دیانی، دکتر عبد الرسول. (1386). «مقایسه مقررات مربوط به خیار عیب در فقه، قانون مدنی، حقوق اروپایی و حقوق فرانسه»، فصلنامه حقوق: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دوره 37، شماره 3 پاییز، صص 153-127.
شهید ثانی. (1391). شرح اللمعه، ترجمه علی شیروانی و مسعود عباسی. تهران: مؤسسه انتشارات دارالعلم.
 شیخ انصاری. (1411). الکتاب المکاسب، ط-القدیمه، قم: منشورات دار الذخائر.
صفایی، سید حسین و حبیب‌الله رحیمی. (1395). مسئولیت مدنی؛ الزامات خارج از قرارداد، چاپ نهم، تهران: انتشارات سمت.
طاهری، حبیب الله. (1418). حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
عبدی پور، ابراهیم و حمیدرضا پرتو. (1389). «قانون حمایت از مصرف‌کنندگان گامی به جلو...»، آدرس سایت:www.h-partow.com تاریخ مراجعه: 14/6/96.
کاتوزیان، ناصر. (1380).  قواعد عمومی قراردادها، چاپ 3، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1384). «حمایت از زیان‌دیده و مسئولیت تولید کننده در حقوق فرانسه»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، شماره 68، تابستان، صص 198-179.
کاتوزیان، ناصر. (1388). «تحول مفهوم تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی، فصلنامه‌حقوق»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 1، بهار، صص 214-189.
کاتوزیان، ناصر، الف. (1390). اعمال حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
 کاتوزیان، ناصر، ب. (1390). اموال و مالکیت. چاپ سی و پنجم. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
 کاتوزیان، ناصر. (1391). مسؤولیت مدنی؛ ضمان قهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محقق حلی. (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
 محقق حلی. (1418). المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.
موسوی، سیدفضل­الله؛ موسوی، سیدمهدی؛ محمدحسین وکیلی مقدم و مهدی غلامی. (1391). «مطالعه تطبیقی اصول تفسیر قرارداد»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی. شماره 1،  صص 213-189.
 نجفی، محمد حسن. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار الحیاء التراث العربی.