جایگاه عقد آریایی در نظام فقه خانواده اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق و اندیشه امام خمینی(ره)، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق و اندیشه امام خمینی(ره)، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

با ظهور و گسترش اسلام در ایران، بسیاری از آداب ‌و رسوم و سنت‌های ایرانیان در مناسبات فردی و اجتماعی دستخوش تحولات جدی شد. عقد نکاح از جمله پیمان­های اجتماعی‌ای است که در معرض این تغییرات شکل جدیدی به خود گرفته است. با این‌حال در سال‌های اخیر بسیاری از جوانان ایرانی با هدف بازگشت به سنت‌های پیشین خود، در ایجاد پیوند زناشویی خود، عقد جدیدی موسوم به «عقد آریایی» را جایگزین عقد شرعی ساختند؛ اما پس از چندی به‌دلیل باور به عدم مشروعیت آن، اجرای آن در دفاتر ازدواج ممنوع اعلام شد. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین و تحلیل محتوایی این عقد و مشروعیت آن براساس آموزه‌های دین اسلام می­پردازد. بامطالعه این نوشتار می‌توان دریافت که صرف نوپیدایی عقد آریایی و برخی تفاوت‌ها در شکل ظاهری اجرای آن با عقد شرعی، دلیل بر عدم مشروعیت آن تلقی نمی‌شود؛ این عقد از ارکان اساسی ایجاد پیوند زناشویی در اسلام برخوردار بوده، صحیح و مشروع است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of Aryan Marriage Contract in Islamic Family Jurisprudence System

نویسندگان [English]

  • zeynab mohammadzade 1
  • Mahdi Ejtehadi Ataabadi 2
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Law and Thought of Imam Khomeini (RA), Research Institute of Imam Khomeini and the Islamic Revolution, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Student, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Law and Thought of Imam Khomeini (RA), Research Institute of Imam Khomeini and the Islamic Revolution, Tehran, Iran.
چکیده [English]

As Islam emerged and spread in Iran, many Iranian customs and traditions underwent serious changes in personal and social relations. The marriage contract is one of the social contracts that have taken a new form due to these changes. However, in recent years, some young Iranians returning to their previous traditions replaced the shar‘ī marriage with a new marriage called “Aryan marriage contract” (aqd-i āriyā’ī) to set their marriage bond. After a while, due to the belief that it is illegitimate, it was banned in marriage offices. Using the analytical descriptive method, this article explains and analyzes the content of this contract and its legitimacy based on the teachings of Islam. Through reading this article, it would be clear that the mere emergence of the Aryan marriage contract and some differences in the appearance of its implementation with the shar‘ī marriage are not considered as proof of its illegitimacy; this contract enjoys the basic elements of creating a marriage bond in Islam, that is, it is correct and legitimate

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aryan contract
  • ancient contract
  • marriage contract
  • family jurisprudence
القرآن الکریم
ابن ابی الحدید، عبدالحمید. (1404 ق)، شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبه آیت‌الله المرعشی النجفی.
اصفهانی، ابوالحسن. (1380)، وسیله النجاه (مع تعالیق الامام الخمینی)، چ 1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
انصاری، مرتضی. (1420 ق)، کتاب النکاح، قم: تراث الشیخ الاعظم.
انصاری، مرتضی. (1428 ق)، فرائد الاصول، چ 9، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
اوشیدری، جهانگیر. (1371)، دانشنامه مزدیسنا، واژه‌نامه توضیحی آئین زرتشت، تهران: نشر مرکز.
ایرانی، دین شاه. (1309)، اخلاق ایران باستان، بمبئی: انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی.
جزیری، عبدالرحمن. (1424 ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه، چ 2، بیروت: دارالکتب الاسلامیه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1368)، ترمینولوژی حقوق، چ 4، تهران: گنج دانش.
خویی، سید ابوالقاسم و بروجردی، مرتضی. (1417 ق)، المستند فی شرح العروه الوثقی، قم: مؤسسه احیاء الآثار الامام الخویی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377)، لغت‌نامه دهخدا، چ 2، زیر نظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
شهید اول، محمد بن مکی. (1414 ق)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، چ 1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1413 ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، بیروت: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
صادقی تهرانی، محمد. (بی‌تا)، رساله توضیح المسائل نوین، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1419 ق)، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید علی. (1419 ق)، ریاض المسائل، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
طباطبایی، محمدحسین. (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، چ 5، مترجم: محمدباقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، احمد بن علی. (1386 ق)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، نجف اشرف: مطبعه النعمان.
طوسی (ابن حمزه)، محمد بن علی. (1408 ق)، الوسیله، قم: منشورات مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
طوسی، حسن. (1364)، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، چ 4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
عبدالرحمن، محمود. (1419 ق)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه، قاهره: دار الفضیله.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1419 ق)، قواعد الاحکام، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم. (1397)، فقه و حقوق قراردادها، چ 4، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد. (1421 ق)، تفصیل الشریعه (کتاب النکاح)، چ 1، قم: مرکز فقه ائمه اطهار.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (1404 ق) التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، چ 1، قم: مکتبه آیت الله المرعشی النجفی.
فیض کاشانی، محمد محسن. (1406 ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین (ع).
کاتوزیان، ناصر. (1388)، اثبات و دلیل اثبات، چ 5، تهران: میزان.
مجلسی، محمدباقر. (1403 ق)، بحارالانوار، چ 3، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
محقق اردبیلی، احمد بن محمد. (1403 ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
محقق حلی، جعفر بن حسن. (1409 ق)، شرایع الاسلام، چ 2، تهران: استقلال.
محقق کرکی، علی بن حسین. (1408 ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
محمودزاده، رؤیا. (1400)، «استحقاق و ملکیت مهر در فقه مذاهب اسلامی»، مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، 4 (2): 216-202.
مظفر، محمدرضا. (1370 ق)، عقائدالامامیه، نجف اشرف: کلیه الفقه.
مکارم شیرازی، ناصر و سایر نویسندگان. (1387-1354)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
منوچهر پور، منوچهر. (بی‌تا)، بدانیم و سربلند باشیم دوره‌ای از آموزش‌های آیین زرتشت، تهران: فروهر (وابسته به سازمان جوانان زرتشتی ایران).
نجفی، محمدحسن. (1362)، جواهر الکلام، چ 7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقی، احمد. (1415 ق)، مستند الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
نیکنام، کوروش. (1394)، یادگار دیرین، تهران: نشر بهجت.