نظریه ذاتی بودن رابطه لفظ و معنا و تأثیر آن بر گذاره‌های فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، رشته الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانش آموخته سطح چهارحوزه علمیه، رشته الهیات، موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام حوزه مشهد، مشهد، ایران

doi.org/10.34785/j023.2022.010

چکیده

رابطه لفظ و معنا یکی از مباحث زبان‌شناسی است که کشف حقیقت آن نتایج مهمی در استنباط فقهی دارد. اصولیون در بخش مباحث الفاظ به این موضوع پرداخته‌اند. براساس اعتباری بودن رابطه لفظ و معنا سه وضعیت قابل تصور است: وضع، تعهد و اقتران. هریک از این نظریه‌ها دارای مزایا و معایبی هستند. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای انجام شده، نشان می‌دهد که رابطه لفظ و معنا پس از وضع واضع امری ذاتی است. شاهد بر درستی این نظریه، ترتب آثار واقعی مطلوب و نامطلوب بر الفاظ است، بدون این‌که لازم باشد واضع نسبت از نسبت ذاتی لفظ و معنا آگاه باشد.
رابطه لفظ و معنا یکی از مباحث زبان‌شناسی است که کشف حقیقت آن نتایج مهمی در استنباط فقهی دارد. اصولیون در بخش مباحث الفاظ به این موضوع پرداخته‌اند. براساس اعتباری بودن رابطه لفظ و معنا سه وضعیت قابل تصور است: وضع، تعهد و اقتران. هریک از این نظریه‌ها دارای مزایا و معایبی هستند. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای انجام شده، نشان می‌دهد که رابطه لفظ و معنا پس از وضع واضع امری ذاتی است. شاهد بر درستی این نظریه، ترتب آثار واقعی مطلوب و نامطلوب بر الفاظ است، بدون این‌که لازم باشد واضع نسبت از نسبت ذاتی لفظ و معنا آگاه باشد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Theory of Essentiality of the Relationship between Words and Meanings and its Impact on Jurisprudential Proposition

نویسندگان [English]

  • mohammad daneshnahad 1
  • mohammadHASAN VAKILI 2
1 Assistant Professor, Department of Theology, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran
2 Graduated from the 4th level of theology, majoring in theology, Institute of Strategic Studies of Islamic Sciences and Education, Mashhad District, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The relationship between words and meanings is one of the topics of linguistics, and discovering the reality of such a relationship can lead to very important results in jurisprudence. The uṣūlīs (scholars of principles of jurisprudence) have dealt with this issue in the section on words discourses. There are three categories to be considered according to the validity of the relationship between words and meanings: devising, commitment and conjunction. Each one of these theories has their advantages and disadvantages. The findings of this research, which was carried out with a descriptive-analytical method and with reference to library sources, show that the relationship between words and meanings after being devised by the deviser is an inherent matter. The proof of the correctness of this theory is prompting of real favorable and unfavorable effects on words, without the need for the deviser to be aware of the inherent relationship between the words and the meanings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • word
  • meaning
  • relationship between words and meanings
  • jurisprudential proposition

مراجع

  • *قرآن کریم

    • ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (1414ق)، الاعتقادات‏، چاپ دوم، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
    • اسلامى، رضا (1387)، قواعد کلى استنباط، چاپ دوم، قم: موسسه بوستان کتاب‏.
    • اراکى، محمدعلى (1375)، أصول الفقه،‏ چاپ اول، قم: انتشارات موسسه در راه حق‏.
    • اصفهانى، على‌نقى (1352ق)، الإفاضات الغرویة فی الأصول الفقهیة، چ اول، نجف: مکتبه الرافدین.‏
    • اصفهانى، محمدحسین (1374ق)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، چ اول، قم: سید الشهداء.‏
    • اصغرپور، محمد(1398)، نگاهی نو به رابطه لفظ و معنا در نظر آخوند خراسانی، فقیهانه، 10، 6-25.
    • افشار، سجاد (1393)، مبانی معناشناختی حقوق اسلامی، فقه و اصول، 98، 9-30.
    • امامی، علی اکبر؛ یوسفی نژاد، حجت (1397)، رابطه لفظ و معنا در زبان فارسی، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، 123، 56-58.
    • ایروانى، على (1422ق)، ‏الأصول فی علم الأصول‏، چ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    • حسینى تهرانى، سیدمحمدحسین(1425ق)، روح مجردّ، چ دوم، مشهد: انتشارات علامه طباطبائى.‏
    • حرانى، حسن بن على(1376)، رهاورد خرد (ترجمه تحف العقول‏)، چ دوم، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
    • حلى، احمد بن محمد(1407ق)، عدة الداعی و نجاح الساعی‏، چ اول، قم: دار الکتب الإسلامی.‏
    • حلی، حسن بن یوسف(1394)، الجوهر النضید، چ اول، قم: انتشارات بیدار.
    • حلى، حسین (1432ق)، أصول الفقه‏، چ اول، قم: مکتبه الفقه و الاصول المختصه‏.
    • خوش منش، ابوالفضل(1396)، رابطه لفظ و معنا در ساختار نظم آهنگ قرآن کریم، کتاب قیم، 17، 77-100.
    • خویى، ابوالقاسم (1352)،‏ أجود التقریرات‏، چ اول، قم: انتشارات مطبعه العرفان.‏
    • رازی، محمد بن محمد (1394)، تحریر القواعد المنطقیه، چ اول، قم: انتشارات بیدار.
    • سبحانى تبریزى، جعفر(1424ق)، إرشاد العقول الى مباحث الأصول، چ اول، قم: موسسه امام صادق(ع). ‏
    • شهرکانى، ابراهیم اسماعیل (1430ق)، المفید فی شرح أصول الفقه‏، چ اول، قم: انتشارات ذوی القربی.‏
    • صدر، محمد باقر(1418ق)، دروس فی علم الأصول، چ اول، قم: موسسه النشر الاسلامی.
    • طباطبایی، محمد حسین(1394)، نهایه الحکمه، چ سوم، چاپ اول، قم: انتشارات امام خمینی.
    • طباطبایى قمى، تقى(1371)، ‏آراؤنا فی أصول الفقه، چ اول، قم‏: انتشارات محلاتی‏.
    • طوسى، محمد بن حسن(1373‏)، رجال الطوسی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    • فانى اصفهانى، على(1401ق)، آراء حول مبحث الألفاظ فی علم الأصول،‏ چ اول، ‏‏قم: انتشارات رضا مظاهری‏.
    • فضل الله، محمد حسین(1419ق)، ‏من وحى القرآن‏، چ اول، بیروت: دار الملاک.‏
    • قانصوه، محمود(1418ق)، المقدمات و التنبیهات فى شرح أصول الفقه‏، چ اول، بیروت: دار المورخ العربی.‏
    • عاملى، محمد بن حسین(‌1414ق)‌، مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین، چ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
    • کلینى، محمد بن یعقوب(1407ق)، ‏الکافی، چ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • کمره‌اى، محمدباقر(بیتا)، أصول الفوائد الغرویة فی مسائل علم أصول الفقه الاسلامى،‏ چ اول، تهران: مطبعه فردوسی.‏
    • کوفى، محمد بن محمد(بی‌تا)، الجعفریات- الأشعثیات‌، چ اول، تهران: مکتبة نینوى الحدیثة‌.
    • مجلسى، محمدباقر(1404ق)، بحار الأنوار، چ اول، بیروت: مؤسسه الوفاء.
    • مجلسى، محمد تقى(1414ق)، ‌لوامع صاحبقرانى، چ اول، قم: مؤسسه اسماعیلیان‌‌.
    • مشکینى اردبیلى، على(1374)، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، چ اول، قم: انتشارات الهادی.‏
    • مظفر، محمد رضا(1375)، أصول الفقه، چ اول، قم: انتشارات اسماعیلیان.
    • مکارم شیرازى، ناصر(1428ق)، انوار الأصول،‏ چ اول، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
    • ملکى میانجى، محمدباقر(1414ق)، مناهج البیان فى تفسیر القرآن‏، چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    • نائینى، محمد حسین (1376)، فوائد الاُصول، چ اول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‏
    • نجاشى، احمد بن على(1365)، ‏رجال النجاشی،‏ چ اول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    • نجفى، محمد حسن‌(1421ق)، ‌جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، چ اول، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى.
    • نجفی اصفهانى، محمد رضا(1413ق)،‏ وقایة الأذهان‏، چ اول، قم: موسسة آل البیت علیهم السلام.‏
    • نجم آبادى، ابوالفضل(1380)، الأصول،‏ چ اول، قم: موسسه آیه الله العظمی البروجردی.
    • نهاوندى نجفی، على بن فتح‏الله(‏1320ق)، تشریح الأصول، چ اول، تهران: میرزا محمدعلی تاجر طهرانی‏.
    • هاشمى شاهرودى، محمود(1431ق)، اضواء و آراء؛ تعلیقات على کتابنا بحوث فی علم الأصول‏، چ اول، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی‏.
    • ____________ (1426ق‌)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، چ اول، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت.
مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 8
ناشر
فروردین 1401
صفحه 236-211

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار