بازپژوهی دلایل صحت بیع معاطات با تأکید بر آرای امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، محلات، ایران.

doi.org/10.34785/j023.2022.003

چکیده

از جمله موارد اختلافی اقسام بیع میان فقهای امامیه، بیع معاطاتی است لذا تحقیق در مورد ادله صحت بیع معاطات از منظر فقه امامیه لازم و ضروری است بنا بر این هدف اصلی این تحقیق صحت بیع معاطات از منظر فقه امامیه با تأکید بر آراء امام خمینی است که به صورت تبیین تشریح، توصیف و تحلیل، به این موضوع پرداخته شده است که عده‌ای از فقها، معاطات را بیعی متزلزل می‌دانند، مثل علامه حلی و محقق حلی و برای اثبات ادعای خود دلیل‌هایی ذکر کرده‌اند. مثل روایت، اصل و اجماع. اما عده‌ای از فقها از جمله امام خمینی معاطات را صحیح و آن را لازم می‌دانند و برای اثبات ادعای خود ادله‌ای ذکر کرده‌اند و نظریه کسانی که بیع معاطات را لازم و صحیح نمی‌دانند را رد می‌کند . بنابراین شروطی که در بیع لازم است و همچنین تمام خیارات ، در بیع معاطات به قوت خود موجود می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reappraisal of the Reasons for the Validity of the Mu‘āṭāt Sale from Imam Khomeini’s Perspective

نویسندگان [English]

  • mohammad kakavand 1
  • sajad torkashvand 2
  • mahdi torkashvand 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Malayer University, Malayer, Iran.
2 PhD student, Department of Law, Islamic Azad University, Mahalat branch, Mahalat, Iran.
چکیده [English]

One of the controversial issues of sale in Imāmī jurisprudence is bay‘-i mu‘āṭāt (give-and-take sale). Therefore, it is necessary to examine the reasons behind the authenticity of this kind of sale. The present study is a reappraisal of these reasons from the point of view of Imam Khomeini in an explanatory, analytical, and descriptive way. Some scholars, such as ‘Allāma Ḥillī and Muḥaqqiq Ḥillī, consider bay‘-i mu‘āṭāt as unstable and have pointed out reasons such as hadiths, text, and consensus to prove their claim. However, other scholars such as Imam Khomeini believe in the authenticity of mu‘āṭāt and consider it necessary, and provides reasons for proving his claim and refuted the viewpoint of those who consider bay‘-i mu‘āṭāt as unnecessary and invalid. He also believes that all the options which exist in other sales are valid in bay‘-i mu‘āṭāt as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • bay‘ (sale)
  • mu‘āṭāt (give-and-take)
  • validity
  • impart ownership
  • invalidity
  • Imam Khomeini

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. ابن زهره حلبی (1417ق) ، غنیه النزوع، قم: موسسه‌ی امام صادق(ع).
    2. ابن ابی جمهور(1403ق)، عوالی اللئالی، قم: مطبعه سید الشهداء.
    3. ابن قدامه، موفق الدین(1403ق)، المغنی، بیروت: بی‌نا.
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق) ، لسان العرب،چ3، بیروت: دار الفکر.
    5. مجلسى دوم، محمد باقر (1406 ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار،چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى - ره.
    6. ـــــــ (1404‍ق) مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    7. ــــــــــ (1410ق )، بحار الأنوار، چ1، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
    8. خمینی (امام ره)، سید روح‌الله،(1390) رساله­ی نجاه العباد، قم: موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
    9. ـــــــــــ (1422ق) تحریرالوسله،چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    10. ــــــــــ (1421 ق) کتاب البیع، چ1، 5 جلد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
    11. بهبهانی، وحید ( 1390)، حاشیه مجمع الفائده و البرهان، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
    12. ــــــــــ1390)، المناهل، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
    13. بهجت، محمدتقی (1390)، مجمع المسائل، ترجمه­ی علی کریمی جهرمی، قم: دفتر آیت‌الله‌العظمی محمد تقی بهجت.
    14. تمیمی مغربی، نعمان ( 1385)، دعائم الاسلام، قم: موسسه‌ی آل البیت(ع).
    15. جوادی آملی، عبدالله (1390)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
    16. حبیب‌الله، میرزا (1390)، کتاب الاجاره، قم: [بی‌نا].
    17. حرعاملی، محمد بن حسن ( 1376) وسائل الشیعه، عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهران: اسلامیه.
    18. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1373)، کنز العرفان فی فقه القرآن،مترجم: بخشایشى، عبد الرحیم عقیقى،تهران: مرتضوی.
    19. حلّى، علامه، حسن بن یوسف (1381 ق)، رجال العلامة - خلاصة الأقوال، چ2، در یک جلد، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
    20. ــــــــــ (1408ق)، تذکره الفقها، قم: موسسه اسماعلیان.
    21. ــــــــــ (1419ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام،چ1، 2 جلد، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
    22. حلّى، حسن بن على ( 1383)،رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    23. حماد، نزیه (1993م)، معجم المصطلحات الاقتصادیه فی لغه الفقها، دمشق: دار القلم.
    24. حمیرى، نشوان بن سعید (1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، چ1، 12 جلد، بیروت:دار الفکر المعاصر.
    25. خطاب مالکی (1414ق)، شرح الخطاب، بیروت: دارالفکر.
    26. خویی، ابوالقاسم (1390)، منهاج الصالحین، قم: مدینة العلم. آیت‌الله‌العظمی الخوئی.
    27. دادمرزی ، سید مهدی (1388)، فقه استدلالی ، قم: کتاب طه.
    28. زبیدى، سید محمد مرتضى حسینى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس،چ1، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    29. زحیلی، وهبه (1418ق)، الفقه الاسلامی و ادلته،دمشق: المطبعه العلمیه.
    30. سجادی، سیدجعفر (1373) فرهنگ معارف اسلامی، تهران: انتشارات کومش.
    31. سعدى ابو جیب (1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحات،چ1، دمشق: دار الفکر.
    32. ابن حمزه، شمس الدین (1385) ،نهایة المحتاج إلى شرح المنهاج، قم: موسسه‌ی آل البیت(ع).
    33. شیخ انصاری، مرتضی (1410ق)، المکاسب، بیروت: موسسه­ی النعمان.
    34. ــــــ (1390)، المکاسب ، ترجمه­ی محمد مسعود عباسی، قم: انتشارات دارالعلم.
    35. شاهرودی، سید محمود هاشمی (1389)، فرهنگ فقه، قم: موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
    36. شهید اول، محمد بن مکی (1390)، اللمعه الدمشقیه، قم: مکتبة الداوری.
    37. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: مکتبه الداوری.
    38. ــــــــ (1413ق)، مسالک الافهام، قم: حوزه‌ی علمیه قم.
    39. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1387)، المبسوط، تهران: آثار جعفری.
    40. ــــــ (1407ق)الف، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    41. ـــــــــــ (1407ق)ب، الخلاف ، قم: حوزه‌ی علمیه قم.
    42. شیخ صدوق، علی بن بابویه (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: حوزه‌ی علمیه قم.
    43. شیخ مفید، محمد بن نعمان (1410ریال)، المقنعه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    44. صاحب بن عباد، اسماعیل (1414ق)، المحیط فی اللغة،10جلد، چ1، بیروت:عالم الکتاب.
    45. صیمری البحرانی، رشید بن صلاح (1390)، غایه المرام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح جعفر بن شیخ محمود الکوثرانی، قم: [بی‌نا].
    46. طباطبائی حائری، علی (1413)، ریاض المسائل، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
    47. طباطبایی یزدی، محمد کاظم (1390)، حاشیه المکاسب، قم: [بی‌نا].
    48. طریحى، فخر الدین (1416ق)، مجمع البحرین،چ3، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
    49. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، العین، چ2، قم: نشر هجرت.
    50. فیض کاشانى، محمد محسن (1395)، مفاتیح الشرائع،چ1،تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
    51. فیض کاشانى، محمد محسن (1406)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام.
    52. قانون مدنی.
    53. قبله­ای خویی، خلیل (1385)، آیات الاحکام حقوق مدنی و جزایی، تهران: انتشارات سمت.
    54. قرشى، سید علی‌اکبر (1412ق) قاموس قرآن،چ6، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    55. عاملی، سید جواد حسینی (1419)، مفتاح الکرامه، محمدباقر خالصی، قم: حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
    56. عبدالرحمان، محمود (1390)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، قم: [بی‌نا].
    57. علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، قم: اسماعیلیان.
    58. عمید زنجانی، عباس علی (1388)، آیات الاحکام حقوقی-کیفری، تهران: انتشارات مجد.
    59. عمید، حسن (1388) ، فرهنگ عمید (1388)، تهران: فرهنگ اندیشمندان.
    60. کاشانی، علاءالدین (1421ق)، بدایع الصنایع، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    61. کلینی، محمد (1407ق)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    62. گلپایگانی، محمدرضا (1390)، مجمع المسائل، ترجمه­ی علی کریمی جهرمی، قم: دار القرآن الکریم.
    63. لطفی، اسدالله (1381)، آیات الاحکام حقوقی، همدان: انتشارات نور علم.
    64. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق)، شرایع الاسلام، قم: موسسه‌ی اسماعلیان.
    65. محقق کرکی، علی بن حسین (1413ق)، جامع المقاصد، قم: حوزه‌ی علمیه قم.
    66. محقق قمی، میرزا ابوالقاسم قمی (1371)، جامع الشتات فی اجوبه السئولات، ترجمه­ی مرتضی رضوی، تهران: کیهان.
    67. محقّق ایروانی، میرزا علی (1405ق)، حاشیة علی المکاسب، قم: حوزه علمیه قم.
    68. مدنی، جلال الدین (1392)، عقود معین، تهران: انتشار.
    69. مصطفوى، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ1، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
    70. مقدس اردبیلی، احمد (1403)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
    71. مشکینى، میرزاعلی (1390)، مصطلحات الفقه، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
    72. مکارم شیرازی، ناصر (1390)، انوارالفقاهه، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع).
    73. ـــــ (1427)، دایره المعارف فقه مقارن،چ1، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالب ع.
    74. نجاشى، ابوالحسن (1407)، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    75. نجفى، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    76. نراقی، احمد (1413)، مستند الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
    77. ــــــــــ (1390) ، انیس التجار، قم: بوستان کتاب.
    78. نوری، حسین (1408)لإ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: موسسه آل بیت(ع).
    79. محقق داماد یزدى، سید مصطفى (1406ق)، قواعد فقه ، 4 جلد، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
    80. همدانی، حاشیه کتاب مکاسب (1390)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 8
ناشر
فروردین 1401
صفحه 45-24

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار