استحقاق و ملکیت مهر در فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی و مدرّس معهد عالی مدارس علوم اسلامی اهل سنت جنوب ایران، مجتمع دینی خنج، خنج، ایران.

https://doi.org/10.34785/j023.2021.009

چکیده

مهر به عنوان یکی از حقوق اسلامی در عقد نکاح واجب بوده و بر لزوم پرداخت آن از سوی زوج تاکید شده است. به‌مجرد وقوع عقد نکاح ملکیت مهر برای زوجه ثابت می‌گردد و بنا بر نظر جمهور فقها زوجه در تمامی مهر می‌تواند تصرف کند؛ اما مطابق رأی غیر مشهور زوجه نمی‌تواند قبل از نزدیکی و یا دیگر اسباب استقرار مهر در تمامی آن تصرف کند. با توجه به ملکیت زوجه بر مهر زوج ضامن است آن‌را بدون عیب و سالم به زوجه تحویل نماید و چنان‌چه عین مهر قبل از عقد معیوب بوده یا پس از آن معیوب شود، زوج ملزم به پرداخت خسارت است. بنا بر قول مشهور فقها ضمان مزبور از نوع ضمان ید بوده و در صورت تلف یا معیوب شدن عین مهر، زوج ضامن مثل یا قیمت مهر می‌باشد؛ در عین حال برخی قائل به ضمان معاوضی بوده و زوج را ضامن مهرالمثل می‌دانند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Entitlement and Ownership of Dower in Islamic religions jurisprudence

نویسنده [English]

  • roya mahmoodzadeh
Member of the faculty and lecturer of the higher institute of islamic studies for ahlissunna in south of iran, khonj Religious Complex, khonj, Iran.
چکیده [English]

Al-Mahr (dower) is obligatory as one of the Islamic rights in marriage contract. As soon as the marriage takes place, the property of the dower is proved for the wife and the wife will have the right to take possession of it. According to the wife's property on the dower, the husband is the guarantor to deliver the dower to the wife without any defects, so If the dower is defective before marriage or becomes defective after marriage, the husband is required to pay recompense. According to the publicity saying of the jurists, this guarantee is a kind of warrantor hand, at the same time, some jurists believe in an exchange guarantee. According to popular belief, in case the dower is lost or damaged, the husband is the guarantor of the dower or the price of the dower. But according to the exchange guarantee, the husband is the guarantor of the pseudo-dowry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • property
  • warrantor (hand) Dhamaan al-yad
  • exchange guarantee
  • Replacement
قرآن کریم
ابن جزی، ابو القاسم محمد بن احمد (بی­تا)، قوانین الاحکام الشرعیه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن رشد، ابو الولید محمد بن احمد القرطبی (1406 ق)، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، قم: منشورات الشریف الرضی.
ابن عربی، ابوبکر محمد بن عبدالله (1408ق)، احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن قدامه، عبدالله بن احمد المقدسی (بی­تا)، المغنی علی مختصر الخرقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
امامی، سید حسن (1354)، حقوق مدنی ، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
بهوتی، منصور بن یونس بن ادریس (1417ق)، کشاف القناع عن متن الاقناع، عالم الکتب.
بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین بن علی (بی­تا)، السنن الکبری، بیروت: دار المعرفه.
جزیری، عبدالرحمن (1406ق)، الفقه علی المذهب الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جصاص، ابوبکر احمد بن علی رازی (بی­تا)، احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حلی (محقق)، ابو القاسم نحم الدین جعفر بن حسن (1418ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، بیروت: دار الاضواء.
رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر فخر الدین(1413ق)، التفسیر الکبیر، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
زحیلی، وهبه (1409ق)، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: دار الفکر.
زیدان، عبدالکریم (1415ق)، المفصل فی احکام الامرأه و البیت المسلم، بیروت: مؤسسه الرساله.
سرخسی، شمس الدین (1421ق)، المبسوط، بیروت: دار الفکر.
شربینی، شمس الدین محمد بن محمد الخطیب (بی­تا)، مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج، بیروت: دار الفکر.
شوکانی، محمد بن علی محمد (بی­تا)، نیل الاوطار شرح منتقی الاخبار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شهید ثانی، زین الدین علی العاملی (1416ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائح الاسلام، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
-----------(1378)، شرح اللمعه، ترجمه: علی شیروانی، قم: مؤسسه انتشارات دار العلم.
صنعانی، محمد بن اسماعیل الامیر الیمنی (1418ق)، سبل السلام شرح بلوغ المرام، کویت: جمعیه احیاء التراث الاسلامی.
طباطبائی، سید محسن(بی­تا)، مستمسک العروه الوثقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طوسی، محمد بن حسن(1412ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، الشرق الاوسط.
قرطبی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1407)، مختصر تفسیر القرطبی، بیروت: دار الکتاب العربی.
کاسانی، علاء الدین ابوبکر بن سعود(1417ق)، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
لنگرودی، محمد جعفر جعفری (1368)، حقوق خانواده، تهران: کتابخانه گنج دانش.
مالک، ابن انس (1409ق)، الموطأ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ماوردی، ابو الحسن علی بن محمد بن حبیب (1414ق)، الحاوی الکبیر شرح مختصر المزنی، بیروت: دار الفکر.
محقق داماد، سید مصطفی (1380)، بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
نجفی، محمد حسن (بی­تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیروت.
نووی، ابو زیکریا یحیی بن شرف (1417ق)، المجموع شرح المهذب، بیروت: دار الفکر.