رواداری و بازتاب آن در فرهنگ شافعیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد، گروه فقه شافعی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

https://doi.org/10.34785/j023.2021.004

چکیده

رواداری یا تالرنس عبارت است از پذیرفتن و احترام گذاشتن به نژادها، فرهنگ‌ها و شیوه‌های متنوع زیستن، اندیشیدن و اظهارنظر کردن؛ پذیرش و احترامی از روی آگاهی و صداقت و از موضع قدرت. رواداری که در آغاز فضیلتی اخلاقی به‌شمار می‌آمده به اقتضای ضررورت‌های تاریخی و اجتماعی وارد حوزه فلسفه سیاست شده و در نهایت به یک هنجار فرهنگی و حقوقی جهانی تبدیل شده است. در حدی که امروزه پیش‌شرط صلح و توسعه محسوب می‌شود و از بایسته‌های سیاست‌گذاری‌های کلان تلقی می‌گردد. بانیان و نظریه‌پردازان مذهب شافعی تحت تأثیر آموزه‌های قرآن کریم و سنت شریف نبوی، وسعت نظر شخص امام شافعی و بنیادهای مکتب اعتدالگرای اشعری به نحو درخور تحسینی روادار بوده‌اند و از موضع اقتدار علمی و موقعیت ممتاز اجتماعی، آگاهانه و صادقانه به ائمه و اتباع سایر مذاهب احترام می‌گذاشته‌اند و مبانی اجتهادی و فتاوای فقهی آنان را محتمل الصواب می‌شمرده‌اند. شافعیه علاوه بر رواداری‌های نظری در مقام عمل هم همواره بر مبنای حسن تفاهم و تعامل مثبت، با دیگران رو به رو می‌شده‌اند. در میراث مکتوب و سیره عملی آنان شواهد زیادی در تصدیق این ادعا وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tolerance and its reflection in Shafi'i culture

نویسنده [English]

  • jalil omidi
Professor of Shafi'i Jurisprudence, Theology and Islamic Studies Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Tolerance is acceptance and respect for races, cultures, and diverse ways of living, thinking and expression; Acceptance and respect from awareness and honesty and power position. Tolerance, which was considered a moral virtue, has entered the field of political philosophy due to historical and social necessities and has finally become a universal cultural and legal norm. Today it is a precondition for peace and development and is considered a macro-policy requirement. The founders and theorists of the Shafi'i religion, under the influence of the theories of the Holy Qur'an and the Holy Prophetic tradition, the wide view of Imam Shafi'i', and the foundations of the Ash'ari school of moderation, have been admirably tolerant. And from the position of scientific authority and privileged social status, they have consciously and honestly respected the leaders and followers of other religions and have considered their ijtihad principles and jurisprudential fatwas to be correct. In addition to theoretical tolerances in practice, the Shafi'is has always faced others on the basis of good understanding and positive interaction. There is ample evidence to support this claim in their written heritage and practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tolerance
  • moral virtue
  • cultural norm
  • Shafi'i religion
القرآن الکریم
ابن سبکی، عبد الوهاب (1429). جمع الجوامع. تحقیق ابوالفداء الداغستانی. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ألبانی، ناصرالدین ( 1423). صحیح سنن أبی داوود. بیروت: المکتبة الوقفیة.
امیدی، جلیل (1398). تفسیر قانون در حقوق جزا. تهران: نشر میزان.
 ـــــــــ (1392). فقه اسلامی از اجتهاد آزاد تا اجتهاد فی المذهب. دو فصلنامه فقه اسلامی،1392، دوره 1، شماره1
امیدی، جلیل؛ افسری، سالم (1386). استحباب خروج از خلاف در مذهب شافعی. مجله مقالات و بررسیها، دانشگاه تهران، د.40، ش.2
 آشتیانی، عباس اقبال (1333). فضائل الأنام من رسائل حجة الاسلام یا مکاتیب فارسی امام محمد غزالی. تهران: ابن سینا.
بخاری، أبو عبد الله محمد (1422). صحیح البخاری. بیروت: دار ابن کثیر.
            پوپر، کارل ریموند، سخنرانی در دانشگاه توبینگن در باب مدارا و مسؤولیت روشنفکران، ترجمه محسن محمودی، سایت مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
دورانت، ویل، ( 1374)، تارخ فلسفه، ترجمه زریاب خویی، عباس، تهران، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی.
دیوان خواجه شمس الدین محمد شیرازی. (1393) نسخه تصحیح شده محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: شقایق.
سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن (1415). الأشباهُ وَ النَّظائر. بیروت: دار الکتب الثقافیة.
شافعی، محمد بن ادریس (1404). دیوان الإمام الشافعی. تحقیق نعیم زرزور. بیروت: دار الکتب العلمیة.
کلیات شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی (1395). نسخه تصحیح شده محمد علی فروغی. تهران: هرمس.
لاک، جان (1377). نامه‌ای در باب تساهل. ترجمه شیرزادگلشاهی کریم. تهران: نشر نی.
مسلم، مسلم بن الحجاج النیسابوری (1334). صحیح مسلم. تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار الجیل.
مثنوی معنوی، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی. (1383). نسخه تصحیح شده رینولد نیکلسون. تهران: ققنوس.
میل، جان استوارت (1388). درباره آزادی. ترجمه محمود صناعی. تهران: روشنگران.
هابز، توماس (1397). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی. چ12.