Prohibition of Ijtihād against Naṣṣ (Statute); a Rule or Formalist Perusal of Interpretation

Document Type : Original Article

Author

Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran. a.falahi@uok.ac.ir

10.22034/mfu.2022.62494

Abstract

The argument based on the prohibition of ijtihād against naṣṣ emphasizes the existence of a prior, explicit, certain, definite, conclusive and meaning independent from the reader and interpreter. What is presented in the form of this proposition relies on the interpretive approach of the subject-interpreter. This article research, which was conducted with a descriptive-analytical approach and reliance library sources, shows that such an attitude does not include all interpretive approaches and cannot be cited as a principle-interpretive rule, because apart from the different impressions of the concept of naṣṣ, the way to call a referent (miṣdāq) in terms of proof is also a point of disagreement. Similarly, a distinction should be made between ijtihād against the appearance and ijtihād against the spirit and the intension of the text. The uṣūlī principle, “every ruling is based on a reason on which it was devised” limits the application of the prohibition of ijtihād against naṣṣ; e.g., not cutting off a thief’s hand in a year of famine and delaying the implementation of legal punishment of theft in other cases.

Keywords


ابن قدّامه، عبدالله بن احمد. (1419). روضه الناظر و جنه المناظر فی اصول الفقه علی مذهب الامام احمد بن حنبل. تحقیق شعبان محمد اسماعیل، الجزء الاول. الطبعه الاولی. بیروت: مؤسسه الریان.
ابن‌حزم، ابی‌محمد علی بن احمد بن سعید. (1403). الاحکام فی اصول الاحکام. الجزء الاول. بیروت: دارالآفاق الجدیده.
ابوزید، نصرحامد. ( 2014)، مفهوم النص؛ دراسه فی علوم القرآن. الطبعه الاولی. بیروت: المرکز الثقافی العربی.
ابومؤنس، رائد نصری. (2019). اشکالیه النص والاجتهاد بالرأی فی‌العصر الحدیث؛ دراسه اصولیه تحلیلیه. مجله الاسلامیه المعرفه. السنه الرابعه والعشرون. العدد 96. ویرجینیا: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
استفانی، گاستون و ژرژ لواسور و برنار بولوک. ( 1377). حقوق جزای عمومی. جلد اول. ترجمه حسن دادبان. چاپ اول. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
اَویلا، اومبِرتو. ( 1397). نظریه‌ی اصول حقوقی. ترجمه‌ی علی شجاعی. چاپ اول. تهران: سمت.
برند، روی. (1400).  عشق دانایی؛ حیات فلسفه از سقراط تا دریدا. ترجمه‌ی پرویز شریفیِ‌درآمدی و آفتاب پیرزاده نهوجی. چاپ دوم. تهران: ثالث.
پالمر، ریچارد ا. (1382). علم هرمنوتیک. ترجمه‌ی محمدسعید حنایی کاشانی. چاپ دوم. تهران: نشر هرمس.
الجرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن بن محمد. (بی‌تا). اسرار البلاغه. تحقیق محمود محمد شاکر. جده: دار المدنی.
جعفری‌تبار، حسن. ( 1388). فلسفه‌ی تفسیری حقوق. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جُغیم، نعمان. ( 1422). طرق الکشف عن مقاصد الشارع. الطبعه الاولی. بیروت: دارالنفائس.
حیدر، علی. ( 1423). دُرر الحکام شرح مجله الاحکام. تعریب فهمی الحسینی. المجلد الاول. بیروت: دار عالم الکتب.
حیدری، آرش و همکاران. ( 1394). نظریه‌ و واقعیت. چاپ اول. تهران: انتشارات تیسا.
الدرینی، فتحی. (1434). المناهج الاصولیه فی الاجتهاد بالرأی فی‌التشریع الاسلامی. الطبعه الثالثه. بیروت: مؤسسه الرساله.
ـــــــ . (1429). بحوث مقارنه فی الفقه الاسلامی و اصوله. الجزء الاول. الطبعه الثانیه. بیروت: مؤسسه الرساله.
رشید رضا، محمد. (1367ه.ق). تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار). الجزء الثالث. الطبعه الثالثه. القاهره: دارالمنار.
زلمی، مصطفی ابراهیم. (2014).  فلسفه الشریعه. الطبعه الاولی. تهران: نشر احسان.
ــــــــــ . ( 2014). دلالات النصوص و طرق استنباط الاحکام فی ضوء اصول الفقه الاسلامی. الطبعه الاولی. تهران: دار احسان.
زید، نصر حامد. (1383). نقد گفتمان دینی. ترجمه حسن یوسفی اشکوری و محمد جواهرکلام. چاپ دوم. تهران: نشر یادآوران.
سانو، قطب مصطفی. لا اجتهاد مع النص قاعده مجهوله. https://islamonline.net/archive/%D9%82%D8%B7%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%88-%D9%84%D8%A7 %D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5-%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9-%D9%85%D8%AC%D9%87%D9%88%D9%84/
السرخسی، ابی‌بکر محمد بن احمد بن ابی سهل. (1414). اصول السرخسی. تحقیق ابوالوفاء الافغانی. الجزء الاول. حیدرآباد: لجنه احیاء المعارف العثمانیه.
الشامی، عبدالرقیب صالح. ( 2018). المناهج المعاصره للفقه الاسلامی. مجله کلیه الدراسات العلیا. العدد45-2. مجلد12. سودان: جامعه النیلین.
الشامی، عبدالرقیب صالح. ( 2018). قاعده لااجتهاد فی مورد النص؛ دراسه و تقویما. مجله الآداب و العلوم الانسانیه. عدد87. جامعه المنیا: کلیه الآداب.
الشقوری، بشری. (2004). الفکر الاجتهادی بین قاعدتی: لا اجتهاد مع النص والحکم یدور مع العله وجودا و عدما. مجله الحیاه الطیبه، السنه الرابعه. العدد الرابع عشر. قم: جامعه المصطفی العالمیه.
صالح، محمد ادیب. ( 1413). تفسیر النصوص فی الفقه الاسلامی؛ دراسه مقارنه لمناهج العلماء فی استنباط الاحکام من نصوص الکتاب والسنه. المجلد الاول. بیروت: المکتب الاسلامی.
الطباطبایی، السید محمدحسین (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القرآن. المجلد الاول. قم: منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه فی قم المقدسه.
الطوفی، نجم‎الدین. (1419). شرح مختصر الروضه. تحقیق عبدالله عبدالله الترکی. الجزء الاول. الطبعه الثانیه. بیروت: مؤسسه الرساله.
عماره، محمد. (2007). النص الاسلامی؛ بین التاریخیه والاجتهاد والجمود. الطبعه الاولی. الجیزه: شرکه نهضه مصر.
غزالی، امام محمد. (بی‌تا). المستصفی من علم الاصول. الجزء الثالث. جده: شرکه المدینه المنوره للطباعه.
الفضلی، عبدالهادی. (1427). الوسیط فی قواعد فهم النصوص الشرعیه. الطبعه الثانیه. بیروت: الغدیر.
فنایی، ابوالقاسم. (1392). اخلاق دین‌شناسی؛ پژوهشی در مبانی معرفتی و اخلاقی فقه. چاپ دوم. تهران: نشر نگاه معاصر.
القرافی، شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن ادریس. ( 1424). شرح تنقیح الفصول فی اختصار المحصول فی الاصول. بیروت: دارالفکر.
القرافی، شهاب‌الدین. (1416). نفائس الاصول فی شرح المحصول. تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض. المجلد التاسع. مدینه منوره: مکتبه نزار مصطفی الباز.
المازری، ابی‌عبدالله محمدبن علی بن عمر بن محمد التمیمی. (بی‌تا). ایضاح المحصول من برهان الاصول. تحقیق عمار الطالبی. بیروت: دارالغرب الاسلامی.
المتقی، عبدالعالی. (2017). قاعده لا اجتهاد مع النص دراسه تحلیلیه نقدیه. مجله الدراسات الاسلامیه. العدد الثامن. مغرب: جامعه ابن زهر کلیه الشریعه.
مجتهدشبستری، محمد. (1383). تأملاتی در قرائت انسانی از دین. چاپ اول. تهران: نشر نی.
مَنیان، موریِل فابر. (1399). درآمدی بر حقوق. ترجمه مجید ادیب. چاپ دوم. تهران: میزان.
نعیم، عبدالله احمد. (1381)، نواندیشی دینی و حقوق بشر. ترجمه‌ی حسنعلی نوریها. چاپ اول. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
نهرینی، فریدون؛ شعبان حق‌پرست؛ مهرداد خدابخشی شلمزاری. (1401). عدالت، مناط استنباط و کاربست آن در صدور آرای قضایی. دو فصلنامه مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب. سال پنجم. شماره دوم: پاییز و زمستان. سنندج.
واعظی، احمد. (1400). هرمنوتیک حقوقی. چاپ اول. قم: مؤسسه بوستان کتاب قم.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش. (1398). عناصر فلسفه‌ی حق یا خلاصه‌ای از حقوق طبیعی و علم سیاست. ترجمه‌ی مهبد ایرانی‌طلب. چاپ ششم. تهران: نشر قطره.