Feasibility of "murder" in relation to sibling rivalry for the mother's one-sixth share

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran

2 Assistant Professor, Islamic Jurisprudence and Law Department, Tabriz University, Tabriz, Iran

3 , Ph.D. in Fiqh and Islamic Law, Semnan University, Semnan, Iran

4 Ph.D. in Fiqh and Islamic Law,, Mofid University, Qom, Iran

10.22034/mfu.2022.62619

Abstract

Despite the consensus of the Imami and Sunni jurists about the principle of the exclusion of brothers for the mother and, as a result, her deprivation of the surplus share of the mother's one-sixth (share), the difference of opinion still remains that, presuming the brother to be the murderer, whether his right to the surplus share of the mother’s one-sixth (share) is still valid or does committing murder prevent the exclusion of brothers? Induction in jurisprudential sources indicates the existence of different views on this issue, to the extent that the renowned majority of jurists believe that presuming the brother is the murderer, they do not exclude the mother, and some others do not think that murder is an obstacle to the exclusion of brothers; some others have also left the issue in doubt or proposed caution. Conducted with descriptive and analytical method, this research tries to recognize the point of view of non-exclusion of the murderer brothers as a strong and defensible assertion; arguing that the general word “brothers” in verse 11 of Sūrat al-Nisā as a reason for the opposite view can be violable, and on the other hand, documents such as criterion (manāṭ) derived from the narrations about the non-deprivation of infidels and slaves (mamlūk), and inclusion of the mentioned manāṭ in murder - in the manner of refinement of the basis of a ruling and the removal of limitation - as well as the alignment of the consensus or at least the general acceptance of this point of view by the jurists, and most importantly, the allegorical aspect of the above-mentioned topics in the hadiths and non-relevance of the topics mentioned in the successive order of the ruling of non-exclusion, are among the documents that justify the acceptance of the non-exclusion view of the murderer brother. Therefore, the legislator’s approach to follow the unpopular jurisprudential point of view in accepting the assertion of exclusion - in the exception of the third condition of clause (b) contained in article 892 of the Civil Code - is subject to criticism; after proof of claim, removal of the mentioned exception is suggested to the conventional legislator.

Keywords

References

قرآن کریم.
­ آخوند خراسانی، محمد کاظم. (1409ق).  کفایه الأصول. چ1. قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.
 آل عصفور، حسین بن محمد. (بی تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. چ1. قم: مجمع البحوث العلمیّه.
 ابن ابی عقیل، حسن بن علی. (1413ق). حیاه ابن ابی عقیل و فقهه. چ1. قم: مرکز معجم فقهی.
ابن جزی کلبی، محمد بن احمد بن محمد. (بی تا). القوانین الفقهیه. نسخه خطی. بی جا: بی نا.
 ابن جنید اسکافی، محمد بن احمد. (1416ق). مجموعه فتاوی ابن الجنید. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر. (1406ق). المهذّب. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 اردبیلی(محقّق)، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 بحرالعلوم، محمد بن محمدتقی. (1403ق). بلغه الفقیه. چ4. تهران: منشورات مکتبه الصادق(ع).
البعلی الحنبلی، عبدالرحمن بن عبدالله. (1423ق).  کشف المخدّرات و الریاض المزهرات لشرح أخصر المختصرات، چ1. بیروت: دار البشائر الاسلامیه.
بیات، فرهاد؛ بیات، شیرین. (1393ش). شرح جامع قانون مدنی. چ3. تهران: ارشد.
 ترحینی، سید محمدحسین. (1427ق). الزّبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیّه. چ4. قم: دار الفقه.
جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی. (1410ق). الروضه البهیّه فی شرح اللمعه الدمشقیه. چ1. قم: کتابفروشی داوری.
 _________ . (1413ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام. چ1. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
 جمعی از پژوهشگران. (1423ق). موسوعه الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام. چ1. قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
جمعی از نویسندگان. (1404ق). الموسوعه الفقهیه. چ3. کویت: وزاره الاوقاف و الشئون الاسلامیه.
 حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. چ1. قم: موسسه آل البیت (ع).
 حسینی روحانی، سید صادق. (1412ق). فقه الصادق علیه السلام. چ1. قم: دار الکتاب.
حلّی(علامه)، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 __________. (1413ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. چ2. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 __________. (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، چ1. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
حلّی(محقّق)، جعفر بن حسن. (1412ق). نکت النهایه، چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 __________. (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چ2. قم: مؤسسه اسماعلیان.
 خسروشاهی، قدرت الله. (1380ش). فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام. چ1. قم: بوستان کتاب.
 خوانساری، سید احمد. (1405ق). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. چ2. قم: اسماعیلیان.
 سبزواری، سید عبد الأعلی. (1413ق). مهذّب الاحکام. چ4. قم: مؤسسه المنار.
 شوشتری، محمدتقی. (1406ق). النّجعه فی شرح اللمعه. چ1. تهران: کتابفروشی صدوق.
الشربینی، محمد بن احمد. (1377ق). مغنی المحتاج. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شیخ الاسلامی، اسعد. (1374ش). احوال شخصیّه در مذاهب چهارگانه اهل سنّت(ارث، وصیّت، وصایت). چ1. تهران: سمت.
 صدوق(شیخ)، محمد بن علی بن حسین. (1413ق). من لایحضره الفقیه. چ2. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 طباطبائی حائری، سید علی بن محمدعلی. (1418ق). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل. چ1. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
 طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن. (1407ق). الخلاف. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 __________. (1407ق). تهذیب الأحکام. چ4. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
 __________. (1400ق). النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی. چ2. بیروت: دار الکتاب العربی.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1421ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (الطلاق و المواریث)، چ1. قم،: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
 فاضل هندی، بهاء الدین محمد بن حسن اصفهانی. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. چ1. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
قبولی درافشان، سید محمدمهدی؛ موسوی تقی آبادی، سید جمال الدین. (1394ش). «بررسی فقهی حقوقی حاجبیّت یا عدم حاجبیّت «حمل» در حجب اخوه نسبت به مادر». 47 (100). مطالعات اسلامی؛ فقه و اصول: 142-119.
 قربانی لاهیجی، زین العابدین. (1391ش). تفسیر جامع آیات الاحکام. قم: دار الحدیث.
مفید(شیخ)، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی. (1413ق). المقنعه. چ1. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
 مغنیه، محمدجواد. (1400ق). الفقه علی المذاهب الخمسه. چ10. بیروت: دار التیار جدید-دار الجواد.
 موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا. (1413ق). هدایه العباد. چ1. قم: دار القرآن الکریم.
­ مظفّر، محمدرضا. (1375ش). اصول الفقه. چ5. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
 مجلسی اول، محمدتقی. (1406ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چ2. قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور.
 مجلسی(علامه)، محمدباقر. (1406ق). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار. چ1. قم: انتشارات کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
مسجدسرائی، حمید (1392ش). «بازپژوهی ادله مانعییّت قتل خطائی از ارث». 5 (9). مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 137-160.
 مطهّری، مرتضی. (1368ش). اسلام و مقتضیات زمان. چ4. تهران: نشر صدرا.
 مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان. (1387ش). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
 نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ7. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نوری، رضا. (1374ش). شفعه وصیت ارث، اسباب ثلاثه تملّک در حقوق مدنی. چ2. تهران: پاژنگ.
Comparative Studies on the Schools of Jurisprudence and its Principles
Volume 5, Issue 2 - Serial Number 9
Publisher
October 2022
Pages 219-199

Files

Share

How to cite

Statistics